1. Στόχοι και περιεχόμενο

Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών αποβλέποντας στην προαγωγή της επιστημονικής γνώσης καθώς και στην προώθηση της έρευνας με συνεκτίμηση των αναγκών ανάπτυξης της χώρας δέχεται υποψήφιους διδάκτορες με στόχο την οργάνωση, καθοδήγηση και υποστήριξη πρωτότυπης επιστημονικής έρευνας για την σύνταξη διδακτορικής διατριβής (ΔΔ) και μεταδιδακτορικής μελέτης (ΜΔΜ). Ο παρών κανονισμός ισχύει για τους εισακτέους του ακαδημαϊκού έτους 2016-17 και μέχρι τις 31 Αυγούστου 2019, ημερομηνία λήξης του τρέχοντος Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών.
Τα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται στο Τμήμα είναι τα ακόλουθα:  

1. Προϊστορική Αρχαιολογία
2. Κλασική Αρχαιολογία
3. Βυζαντινή Αρχαιολογία
4. Ιστορία της Νεότερης Τέχνης
5. Ιστορία της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας
6. Βυζαντινή Ιστορία
7. Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία
8. Ευρωπαϊκή Ιστορία

2. Προϋποθέσεις και διαδικασία ένταξης υποψηφίων διδακτόρων

Δικαίωμα αίτησης για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής έχουν όλοι οι κάτοχοι μεταπτυχιακών διπλωμάτων ειδίκευσης της Ελλάδας και του εξωτερικού. Για τους πτυχιούχους ΑΕΙ του εξωτερικού είναι απαραίτητη η προσκόμιση της αναγνώρισης της ισοτιμίας του μεταπτυχιακού τους διπλώματος από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.
Οι αιτήσεις για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής υποβάλλονται κατά τα διαστήματα 1-20 Μαΐου και 1-20 Νοεμβρίου εκάστου έτους.
Οι ενδιαφερόμενοι κατά την διάρκεια των ανωτέρω χρονικών διαστημάτων θα πρέπει να προσκομίσουν τα εξής δικαιολογητικά:

• Αίτηση για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής (βλ. παράρτημα Α παρόντος κανονισμού)
• Βιογραφικό σημείωμα υποψηφίου
• Τεκμηριωμένη επιστημονική πρόταση διδακτορικής διατριβής
• Αντίγραφο μεταπτυχιακού διπλώματος
• Αναλυτική βαθμολογία των μεταπτυχιακών σπουδών
• Αντίγραφο διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας σε έντυπη μορφή
• Αναγνώριση ισοτιμίας του μεταπτυχιακού διπλώματος από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. (εάν πρόκειται για πτυχιούχους ΑΕΙ του εξωτερικού)

Οι υποψηφιότητες εξετάζονται δύο φορές το χρόνο, τον Ιούνιο και το Δεκέμβριο αντίστοιχα, στις τακτικές συναντήσεις της Συντονιστικής Επιτροπής Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΣΕΜΣ) και επικυρώνονται από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (ΓΣΕΣ) του Τμήματος.
Η ένταξη γίνεται ύστερα από προφορική συνέντευξη του υποψηφίου σε επιτροπή αποτελούμενη από μέλη ΔΕΠ του οικείου γνωστικού αντικειμένου η  οποία πρέπει να συνεκτιμήσει:

• τη βαθμολογία στα σεμιναριακά μαθήματα κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών
• την αξιολόγηση της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας ειδίκευσης
• την εισήγηση του μέλους ΔΕΠ που θα αναλάβει την επίβλεψη της διδακτορικής διατριβής, το οποίο προτείνει και τα άλλα δύο μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής και
• την τεκμηριωμένη επιστημονική πρόταση διδακτορικής διατριβής που υποβάλλει ο υποψήφιος.

Ο συνολικός αριθμός των ενεργών[1] υποψηφίων διδακτόρων δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 220.

3. Διαδικασία εκπόνησης διδακτορικής διατριβής

Ο υποψήφιος διδάκτορας εκπονεί τη διδακτορική του διατριβή με την παρακολούθηση, επίβλεψη και καθοδήγηση τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, η οποία ορίζεται για κάθε υποψήφιο από τη ΓΣΕΣ ύστερα από πρόταση του επόπτη.
Στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή μετέχουν: ένα (1) μέλος ΔΕΠ του οικείου Τμήματος της βαθμίδας του καθηγητή, αναπληρωτή καθηγητή ή επίκουρου καθηγητή, ως επιβλέπων, και άλλα δύο (2) μέλη, τα οποία μπορεί να είναι μέλη ΔΕΠ του ιδίου ή άλλου Τμήματος του ιδίου ή άλλου Πανεπιστημίου της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, αποχωρήσαντες λόγω ορίου ηλικίας καθηγητές ΑΕΙ, καθηγητές ΑΣΕΙ ή μέλη ΕΠ των ΤΕΙ και της ΑΣΠΑΙΤΕ ή ερευνητές των βαθμίδων Α΄, Β΄, Γ΄ αναγνωρισμένου ερευνητικού κέντρου του εσωτερικού ή εξωτερικού, οι οποίοι είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος. Τα μέλη της επιτροπής πρέπει να έχουν την ίδια ή συναφή επιστημονική ειδικότητα με αυτή, στην οποία ο υποψήφιος διδάκτορας εκπονεί τη διατριβή του (Ν. 3685/2008, άρθρο 9, §2). Με απόφαση της ΓΣΕΣ ορίζεται η γλώσσα συγγραφής της διδακτορικής διατριβής (Ν. 3685/2008, άρθρο 9, §4γ).
Η εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής είναι δυνατόν να γίνει σε συνεπίβλεψη με μέλος ΔΕΠ άλλου ΑΕΙ του εσωτερικού ή του εξωτερικού ύστερα από συνεννόηση με τον υποψήφιο διδάκτορα. Σε αυτή την περίπτωση συντάσσεται έγγραφο που ορίζει τους συνεπιβλέποντες των δύο ιδρυμάτων καθώς και τη γλώσσα σύνταξης της διδακτορικής διατριβής, το οποίο υπογράφεται από αμφότερες τις πανεπιστημιακές αρχές.
Οι υποψήφιοι διδάκτορες είναι υποχρεωμένοι να συνεργάζονται με τα μέλη της τριμελούς επιτροπής και να υποβάλουν κάθε χρόνο (άρθρο 9, § 3 στ) έκθεση προόδου της έρευνάς τους. Παράλειψη εκ μέρους του υποψηφίου να καταθέσει έκθεση επί ένα χρόνο, χωρίς αιτιολογία, συνεπάγεται τη διαγραφή του. Οι υποψήφιοι διδάκτορες υποχρεούνται επίσης να παρακολουθούν το πρόγραμμα ειδικών διαλέξεων ή μεταπτυχιακών σεμιναρίων, κατά τα οποία παρουσιάζουν ενώπιον και της τριμελούς επιτροπής τους την πορεία της εκπονούμενης διατριβής και τα προσωρινά συμπεράσματά τους.

Η έκταση της διδακτορικής διατριβής ορίζεται μεταξύ 100.000 - 150.000 λέξεων περιλαμβανομένων των σημειώσεων όχι όμως της βιβλιογραφίας, πινάκων, σχεδίων και εικονογράφησης, σύμφωνα με τις τυπικές προδιαγραφές[2].

4.Διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής

Η διάρκεια για την απόκτηση του διδακτορικού διπλώματος δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τρία (3) πλήρη ημερολογιακά έτη από την ημερομηνία ορισμού της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Είναι δυνατή η διετής παράταση έως την ολοκλήρωση της διατριβής. Η παράταση εγκρίνεται από την ΣΕΜΣ και επικυρώνεται από την ΓΣΕΣ, ύστερα από αίτηση του υποψηφίου και αιτιολογημένη έκθεση του επόπτη της διδακτορικής διατριβής.
Οι υποψήφιοι διδάκτορες δικαιούνται να αναστείλουν τις σπουδές τους για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους (π.χ. στράτευση, ασθένεια, οικογενειακούς λόγους). Ο χρόνος της αναστολής δεν δύναται να υπερβαίνει τα δύο έτη και η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από τη σύμφωνη γνώμη του επιβλέποντα. Το διάστημα της αναστολής δεν συμπεριλαμβάνεται στους χρόνους προθεσμίας ολοκλήρωσης των σπουδών. Μετά την παρέλευση των ως άνω προθεσμιών και εάν δεν έχουν ολοκληρώσει την διατριβή τους οι σπουδαστές διαγράφονται ύστερα από απόφαση της ΓΣΕΣ του Τμήματος.
Με τη συμπλήρωση της τριετίας ή πενταετίας (με παράταση) από την έναρξη εκπόνησης της διατριβής, ο φοιτητής υποχρεούται να καταθέσει στη γραμματεία του Τμήματος αφενός το τελικό κείμενο της διατριβής μετά τις διορθώσεις της τριμελούς επιτροπής, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, και αφετέρου βεβαίωση των τριών μελών της επιτροπής ότι το κείμενο είναι το τελικό. Εάν, έξι μήνες μετά την παρέλευση της τριετίας ή πενταετίας (με παράταση) δεν έχει κατατεθεί το τελικό κείμενο της διατριβής και η βεβαίωση των μελών της τριμελούς επιτροπής ο υποψήφιος διαγράφεται.

5. Διαδικασία αξιολόγησης της διδακτορικής διατριβής για λήψη διδακτορικού διπλώματος

Μετά την κατάθεση της τελικής μορφής της διδακτορικής διατριβής, η τριμελής επιτροπή υποβάλλει εντός τριών μηνών στη ΓΣΕΣ αίτηση συγκρότησης επταμελούς εξεταστικής επιτροπής. Αν η προθεσμία παρέλθει χωρίς αποτέλεσμα, το θέμα συζητείται στη ΣΕΜΣ, η οποία μπορεί να ορίσει αντικαταστάτη του επόπτη, κατόπιν έγκρισης της ΓΣΕΣ.
Τέσσερα (4) τουλάχιστον μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής πρέπει να είναι μέλη ΔΕΠ, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο (2) πρέπει να ανήκουν στο οικείο Τμήμα. Τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής μπορεί να είναι μέλη ΔΕΠ Πανεπιστημίων της ημεδαπής ή ομοταγών ιδρυμάτων της αλλοδαπής, αποχωρήσαντες λόγω ορίου ηλικίας καθηγητές ΑΕΙ, καθηγητές ΑΣΕΙ ή μέλη ΕΠ των ΤΕΙ και της ΑΣΠΑΙΤΕ ή ερευνητές των βαθμίδων Α΄, Β΄, Γ΄ αναγνωρισμένου ερευνητικού κέντρου του εσωτερικού ή εξωτερικού, οι οποίοι είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος. Όλα τα μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής πρέπει να έχουν την ίδια ή συναφή επιστημονική ειδικότητα με αυτή, στην οποία ο υποψήφιος διδάκτορας εκπόνησε τη διατριβή του (Ν. 3685/2008, άρθρο 9, § 4α).
Παράλληλα, η τριμελής επιτροπή, με ευθύνη του επόπτη, υποβάλλει στη Γραμματεία του Τμήματος εισηγητική έκθεση, η οποία διαβιβάζεται στα μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής καθώς και στον υποψήφιο τριάντα ημέρες πριν από την προφορική δοκιμασία του υποψηφίου.
Η προφορική δοκιμασία του υποψηφίου είναι δημόσια και αναγγέλλεται με ανακοινώσεις και προσκλήσεις προς το διδακτικό προσωπικό, τους φοιτητές και τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας. Το πρακτικό της επταμελούς επιτροπής κατατίθεται στη Γραμματεία του Τμήματος.
Εφόσον η επταμελής επιτροπή εγκρίνει και βαθμολογήσει τη διδακτορική διατριβή, αλλά προτείνει να γίνουν επιμέρους διορθώσεις και αλλαγές, ο υποψήφιος, πριν να ορκιστεί διδάκτωρ, οφείλει να προβεί στις διορθώσεις και - προκειμένου να ορκιστεί - να καταθέσει προηγουμένως αντίγραφο της διορθωμένης διατριβής στον επόπτη, ώστε να πιστοποιηθεί ότι έλαβε υπόψη του τις υποδείξεις. Ακολουθεί βεβαίωση του επόπτη στη Γραμματεία του Τμήματος, ώστε να οριστεί η ημερομηνία της ορκωμοσίας.
Πριν από την ορκωμοσία ο υποψήφιος υποχρεούται να καταθέσει στη Γραμματεία του Τμήματος τίτλο και περίληψη της διδακτορικής διατριβής του στα ελληνικά και στα αγγλικά (800 λέξεων η καθεμία), προκειμένου να αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του Τμήματος, καθώς και ένα αντίτυπο της διδακτορικής του διατριβής στις δύο βιβλιοθήκες του Τμήματος.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται με την επίσημη ορκωμοσία του διδάκτορος ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος και την παραλαβή του Διδακτορικού Διπλώματος.

6. Δραστηριότητες υποψηφίων διδακτόρων

Με σχετική απόφαση της ΓΣΕΣ προβλέπεται η παράλληλη παρακολούθηση και επιτυχής περάτωση οργανωμένου κύκλου μαθημάτων ή άλλες συναφείς δραστηριότητες (Ν. 3685/2008, άρθρο 9, § 3β).
Ο υποψήφιος διδάκτορας έχει υποχρέωση, εφόσον τού ζητηθεί, να προσφέρει εκπαιδευτικές υπηρεσίες στο Τμήμα, στο οποίο εκπονεί τη διατριβή του (Ν. 3685/2008, άρθρο 9, §3δ), συμπεριλαμβανομένης και της φροντιστηριακής διδασκαλίας μετά από πρόταση του υπεύθυνου διδάσκοντος και έγκριση της ΣΕΜΣ και της ΓΣΕΣ.

ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με εισήγηση της ΣΕΜΣ στη συνεδρία της 22-5-2003 δέχεται μεταδιδάκτορες ερευνητές για τη διεξαγωγή της έρευνάς τους, εφόσον μέλος ΔΕΠ του Τμήματος αναλαμβάνει με γραπτή διαβεβαίωση την επίβλεψη του μεταδιδάκτορα ερευνητή. Ο υποψήφιος οφείλει να καταθέσει αίτηση (βλ. παράρτημα Β του παρόντος κανονισμού), βιογραφικό σημείωμα καθώς και συνοπτική ερευνητική πρόταση  στην Γραμματεία Μεταπτυχιακών Σπουδών και να υποβληθεί σε συνέντευξη από τα μέλη ΔΕΠ του οικείου γνωστικού αντικειμένου. Ο επόπτης μεταδιδακτορικής έρευνας θα πρέπει να προέρχεται από το ίδιο γνωστικό αντικείμενο με το αιτούμενο προς έρευνα θέμα. Η μεταδιδακτορική έρευνα διαρκεί από ένα έως τρία ακαδημαϊκά έτη. Ο μεταδιδάκτορας ερευνητής οφείλει να καταθέτει στη Γραμματεία γραπτή έκθεση της πορείας της έρευνάς του στο τέλος εκάστου ακαδημαϊκού έτους, συνοδευόμενη από σχετική έκθεση του επόπτη καθηγητή. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνάς του ο μεταδιδάκτορας ερευνητής καταθέτει στη Γραμματεία συνοπτική έκθεση των αποτελεσμάτων της, έκτασης τουλάχιστον 6.000 λέξεων, που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Τμήματος στο διαδίκτυο μαζί με περίληψη 1000-1500 λέξεων στην αγγλική γλώσσα. Η πιστοποίηση της ολοκλήρωσης της έρευνας θα γίνεται μετά την υποβολή της τελικής έκθεσης. Οι μεταδιδάκτορες ερευνητές του Τμήματος οφείλουν να αναφέρουν τη συναφή ιδιότητά τους στις δημοσιεύσεις που πραγματοποιούν επί του αντικειμένου της έρευνάς τους.
Οι μεταδιδάκτορες έχουν τη δυνατότητα να παραδίδουν φροντιστηριακά μαθήματα συναφή με την ειδικότητά τους κατόπιν προηγούμενης έγκρισης της ΓΣΕΣ και υπό την επίβλεψη του επόπτη τους.

Παράρτημα Α Υπόδειγμα αίτησης εκπόνησης διδακτορικής διατριβής

Παράρτημα Β Υπόδειγμα αίτησης εκπόνησης μεταδιδακτορικής έρευνας

[1] Οι φοιτητές που κάνουν για σοβαρούς λόγους χρήση του δικαιώματος της αναστολής των σπουδών τους, δεν προσμετρώνται στους ενεργούς.

[2] Ειδικότερα ορίζεται ότι το κείμενο θα πρέπει να είναι γραμμένο σε μέγεθος γραμματοσειράς 12΄΄ το κυρίως κείμενο και 10΄΄οι σημειώσεις, σε 1,5 διάστιχο το κυρίως κείμενο και μονό οι σημειώσεις. Με απόφαση της ΓΣΕΣ ορίζεται η γλώσσα συγγραφής της ΔΔ (νόμος 3685/2008, άρθρο 9, § 4γ).