IX ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΥ
Δευτέρα, 25 Νοεμβρίου 2024, ώρες 15.00 -17.00 μ.μ. 
Κεντρικό Μέγαρο Ακαδημίας Αθηνών, Ανατολική Αίθουσα, Πανεπιστημίου 28 

Διοργανωτές:
Ακαδημία Αθηνών-Κέντρον Ερεύνης της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου
Νομική Σχολή ΕΚΠΑ (Τομέας Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου)
Νομική Σχολή ΑΠΘ (Τομέας, Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας Δικαίου)
Νομική Σχολή ΔΠΘ (Τομέας Ιδιωτικού Δικαίου) 
Ελληνική Εταιρεία Ιστορίας Δικαίου

Θεματική της διοργάνωσης:
’Εννομη και πολιτική τάξη στην Αρχαία Ρώμη
(με επίκαιρα συμπεράσματα)

Ομιλητές:
1. Προκόπιος Παυλόπουλος, τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας,  Ακαδημαϊκός, Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ
Tίτλος ομιλίας: «Σκέψεις για την πορεία εξέλιξης του Νόμου και της Έννομης Τάξης στην Αρχαία Ρώμη.  Επίκαιρα συμπεράσματα»
Σύντομο Βιογραφικό
Ο Προκόπιος Παυλόπουλος γεννήθηκε το 1950 στην Καλαμάτα. Το 1968 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποίαν αποφοίτησε με άριστα το 1973. Συνέχισε, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, τις σπουδές του στο Παρίσι και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο Paris II. Το 1974 έλαβε Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Δημόσιο Δίκαιο (DEA de Droit Public) και το 1977 αναγορεύθηκε με άριστα διδάκτωρ (Doctorat d’ État). Το 1982 εξελέγη και ακολούθως διορίσθηκε Εντεταλμένος Υφηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και, μετά από διαδοχικές κρίσεις στις βαθμίδες του Επίκουρου Καθηγητή (1983) και του Αναπληρωτή Καθηγητή (1985), εξελέγη Καθηγητής της ίδιας Σχολής το 1989. Επιπροσθέτως, δίδαξε και διεξήγαγε έρευνα ως Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris II (1986). Στις 13 Οκτωβρίου 2022 εξελέγη Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Για το 2024 εξελέγη Πρόεδρος της Γ΄Τάξης της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Προκόπιος Παυλόπουλος υπήρξε ενεργός πολιτικός, αρχής γενομένης από το 1974-1975, κατά την άσκηση καθηκόντων Γραμματέα του πρώτου (προσωρινού) Προέδρου της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλου. Διετέλεσε μέλος της Οικουμενικής Κυβέρνησης Ξ. Ζολώτα (1989-1990), στην οποία μετείχε ως Αναπληρωτής Υπουργός Προεδρίας, αρμόδιος για τα ΜΜΕ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος. Το 1990 ανέλαβε καθήκοντα Διευθυντή του Νομικού Γραφείου της Προεδρίας της Δημοκρατίας, επί προεδρίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, θέση στην οποία παρέμεινε έως το 1995. Μεταξύ 1995 και 1996 ήταν Εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας. Το 1996 εξελέγη Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας. Από το 2000 ως το 2014 εκλεγόταν συνεχώς Βουλευτής Α΄ Αθηνών. Από το 2000 έως το 2004 ήταν Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας. Μεταξύ 2004-2009 διετέλεσε, αδιαλείπτως, Υπουργός Εσωτερικών στις Κυβερνήσεις Κώστα Καραμανλή, με την ενιαία μορφή που είχε τότε το Υπουργείο αυτό. Στις 18 Φεβρουαρίου του 2015 εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας με πλειοψηφία 233 ψήφων επί 300.
Περίληψη ομιλίας 
Συνιστά πλέον κοινώς παραδεδεγμένη θέση η, ιστορικώς πολλαπλώς τεκμηριωμένη στον χώρο της Νομικής Επιστήμης εν γένει,  διαπίστωση ότι ο Νόμος, ως θεσμικό θεμέλιο της οργάνωσης και της λειτουργίας του Κράτους και της ρύθμισης των εντός αυτού κοινωνικοοικονομικών σχέσεων μεταξύ ιδιωτών -φυσικών ή νομικών προσώπων- στο πεδίο της  Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, υπό το εγγυητικό καθεστώς της αρχής της Διάκρισης των Εξουσιών και του Κράτους Δικαίου, έλκει σε μεγάλο βαθμότην απώτερη καταγωγή του από τον Νόμο στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, ως αντίστοιχο θεσμικό θεμέλιο της «Ρωμαίων Πολιτείας» και, ιδιαιτέρως, της «Res Publica».  Κατά τούτο, είναι προφανές πως πρέπει να γίνει περαιτέρω δεκτό ότι και η σύγχρονη Νομική Επιστήμη  -τουλάχιστον στις Έννομες Τάξεις που οργανώνονται και λειτουργούν ερειδόμενες επί των θεσμικών εγγυήσεων του συστήματος της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας-  πολλά οφείλει, σε ό,τι αφορά την διαχρονική της εξέλιξη, στην Νομική Επιστήμη η οποία διαμορφώθηκε ως «πρώιμη» επιστημονική «ξυνωρίς» του Ρωμαϊκού Δικαίου στην Αρχαία Ρώμη, υπό την καταλυτική επιρροή των κορυφαίων «Juris Prudentes» ή «Juris Consulti» της εποχής εκείνης.

2. Κώστας Μπουραζέλης, Ομότιμος Καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας ΕΚΠΑ - Ακαδημαϊκός
Τίτλος ομιλίας: «Η βασική θεσμική διαμόρφωση της ρωμαϊκής πολιτείας και η θέση του Ρωμαίου αυτοκράτορα (Αυγούστου και διαδόχων του). Νόημα και πλαίσιο των constitutiones imperatoris και της cognitio extra ordinem»

Σύντομο Βιογραφικό
Γέννηση στην Αθήνα (1950). Σπουδές και δίπλωμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1968-1973, υπότροφος του ΙΚΥ, αριστούχος απόφοιτος). Μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό Αρχαίας Ιστορίας με υποτροφίες του Σταθατείου Κληροδοτήματος και του γερμανικού κράτους στο Παν/μιο του Marburg (1973-1979). Συμβασιούχος έργου  για το θέμα της Παγκόσμιας Ιστορίας της UNESCO στην Ακαδημία Αθηνών (1980-1981), ερευνητής του Κέντρου Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών (1982-1985), πρώτος εκλεγμένος Δ/τής του ίδιου Κέντρου (1985-1989). Αναπληρωτής Καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ (1989-2000), καθηγητής (2000-2018). Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΙΕ (1990-1993). Δ/τής επί σειρά ετών του Ιστορικού Σπουδαστηρίου στο Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, Αναπληρωτής Πρόεδρος του ίδιου Τμήματος (2003-2005) και Πρόεδρός του σε δύο θητείες: 2005-2007 και 2009-11. Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του ΕΚΠΑ (2007-2010). Αν. Πρόεδρος της Επιτροπής του Σαριπολείου Κληροδοτήματος (2007-2018). Αναπληρωτής Πρύτανη του ΕΚΠΑ για τα ακαδημαϊκά θέματα και τις διεθνείς σχέσεις (2014-2018). Ομότιμος Καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας και Σύμβουλος της Πρυτανείας του ΕΚΠΑ επί Ακαδημαϊκών Θεμάτων και Διεθνών Σχέσεων με απόφαση Συγκλήτου (2018-). Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (2023-). Επισκέπτης καθηγητής Π/μίου Κρήτης (εαρ. Εξ. 1995), Visiting Professor of the British Academy (Φεβρουάριος 1996), Visiting member of the Institute for Advanced Study/Princeton (1996/7), Επισκέπτης καθηγητής Παν/μίου Κύπρου (Φεβρουάριος 2007), Επισκέπτης ερευνητής του Ινστιτούτου Αρχαίας Ιστορίας του Παν/μίου της Κολωνίας με επιχορήγηση της Thyssen-Stiftung (Μάρτης-Ιούνιος 2012), Korrespondierendes Mitglied des Deutschen Archäologischen Instituts κ.ά. Μέλος των εκδοτικών επιτροπών των περιοδικών: Αρχαιογνωσία, Mediterraneo Antico, Classica et Mediaevalia, Pharos, και της σειράς αρχαιοϊστορικών μελετών HABES (Heidelberger Althistorische Beiträge und Epigraphische Studien).Επιστημονικά ενδιαφέροντα: Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Ιστορία. Θεματικά επίκεντρα: Πολιτική και θεσμική ιστορία του ελληνιστικού κόσμου, ιστορία των θεσμών του ρωμαϊκού κράτους (ρεπουμπλικανική και αυτοκρατορική περίοδος), θεσμική και κοινωνική εξέλιξη των νησιών του Αν. Αιγαίου στη ρωμαϊκή περίοδο, λατρεία των ηγεμόνων στον αρχαίο κόσμο, νεότερη ιστοριογραφία για την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα.   Μονογραφίες: Das hellenistische Makedonien und die Ägäis (München 1982). Θεία δωρεά. Μελέτες πάνω στην πολιτική της δυναστείας των Σεβήρων και την Constitutio Antoniniana (Αθήνα 1989∙ δεύτερη, γερμανική έκδοση: Βιέννη 2007). Kos between Hellenism and Rome (Philadelphia 2000). Οι τρόφιμοι της λύκαινας. Συνοπτική ιστορία των Ρωμαίων και της πολιτείας τους από την ίδρυση της Ρώμης έως και την εποχή του Διοκλητιανού (753 π. Χ. -305 μ. Χ.), Αθήνα (ΜΙΕΤ) 2017 (2η έκδ. 2021). Υπεύθυνος συντονιστής (και εν μέρει συγγραφέας) των κεφαλαίων περί Αφηρωισμού και Αποθεώσεως στο έργο: Thesaurus Cultus et Rituum Antiquorum (ThesCRA), vol. II, 2004. Επιμελητής ή συνεπιμελητής έκδοσης δέκα τεσσάρων επιστημονικών τόμων, συγγραφέας  πολλών άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, συμμετοχή σε διάφορα επιστημονικά προγράμματα πάνω σε θέματα Aρχαίας Ιστορίας.Επίτιμος δημότης Δράμας.

Περίληψη ομιλίας
Από την πλευρά του ιστορικού της Ρώμης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο επιδέξιος τρόπος με τον οποίο ο Οκταβιανός Αύγουστος ενέταξε και συγκάλυψε την μοναρχικών διαστάσεων εξουσία του μέσα στο πλαίσιο των παραδοσιακών θεσμών της ρωμαϊκής πολιτείας. Χωρίς να καταργήσει επίσημα και προκλητικά τις πολιτειακές και νομικές δυνατότητες ρυθμίσεων που διέθετε η έως τότε ρεπουμπλικανική Ρώμη ο Αύγουστος εφάρμοσε πρακτικές όπως η ‘κατ’ εξαίρεση διαγνωστική διαδικασία (cognitio extra ordinem) και οι αυτοκρατορικές αποφάσεις (constitutiones imperatoris) που εισήγαν πλέον μια σαφή μετεξέλιξη του παλιότερου καθεστώτος της Ρώμης, η οποία συνεχίσθηκε επί των διαδόχων του. Η ανίχνευση αυτής της μετάπλασης ενδιαφέρει εξ ίσου από την σκοπιά τόσο της γενικότερης πολιτικής-θεσμικής ιστορίας όσο και της ειδικότερης του δικαίου.

• Πρόσκληση Σεμινάριο Ι.Δ. 2024.11.25.pdf