Ο Μανόλης Κούμας είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο ίδιο τμήμα και στην Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων στο London School of Economics. Το 2008 αναγορεύτηκε διδάκτορας Ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διδάξει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ελληνική εξωτερική πολιτική, στις προσλήψεις του διεθνούς συστήματος και στη στρατηγική των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μεσόγειο. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται, ακόμα, τα βιβλία:

•  Η ελληνική εξωτερική πολιτική και το ζήτημα της ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, 1933-1936 (Αθήνα: Ι. Σιδέρης, 2010)·

•  Γεώργιος Καφαντάρης, 1873-1946: Πολιτική βιογραφία (Αθήνα: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, 2012)·

•  Μικρά κράτη, συλλογική ασφάλεια, Κοινωνία των Εθνών: η Ελλάδα και το ζήτημα του αφοπλισμού, 1919-1934 (Λευκωσία: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου, 2012)·

•  Δεκαετία πολέμων: Διλήμματα της ελληνικής διπλωματίας, 1940-1949 (Αθήνα: Παπαδόπουλος, 2022)·

•  1936: Η επιβολή της δικτατορίας Μεταξά (Αθήνα: Μεταίχμιο, 2022).