Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις βασικές έννοιες των ιστορικών σπουδών (χρόνος, χώρος, ιστορικό γεγονός, δομές, πηγές κ.ά.) και τη μεθοδολογία τους (επιλογή και χρήση πηγών, διασταύρωση και αξιολόγησή τους, αρχειακή έρευνα κ.ά.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους σύγχρονους προβληματισμούς για την ιστορία, καθώς και στα νέα ερευνητικά πεδία μελέτης της. Εξετάζεται ακόμη η ιστορική συγκρότηση της έννοιας των ιστορικών σπουδών, καθώς και η σημερινή τους θέση στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών και των κοινωνικών επιστημών. Τέλος, συστατικό στοιχείο του μαθήματος αποτελεί η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με διαφορετικά είδη ιστορικών πηγών, με την κριτική ανάγνωση τους, καθώς και με τη συγγραφή ιστορικών εργασιών. Με τη συνεπικουρία των Ε.Δ.Ι.Π. Ανδρέα Αντωνόπουλου και Χ. Μπαλή, οι οποίοι θα προσφέρουν τρίωρη διδασκαλία για την αρχειακή έρευνα και την εκπόνηση εργασιών. Το μάθημα γίνεται με τη συνεπικουρία των μελών Ε.Δ.Ι.Π., κου Α. Αντωνόπουλου και κας Χ Μπαλή, οι οποίοι θα προσφέρουν τρίωρη διδασκαλία για την αρχειακή έρευνα και την εκπόνηση εργασιών, καθώς και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις.
η-Τάξη: ARCH508
Δ. Λαμπροπούλου,3 ώρες

Από τη δημιουργία της πόλεως έως και τα τέλη της βασιλείας του Φιλίππου Β´
Θα εξεταστούν η εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού κόσμου κατά την αρχαϊκή περίοδο, η εμφάνιση και οργάνωση της πόλεως ως μορφής πολιτειακής οργάνωσης, η νομοθεσία, ο αποικισμός, η τυραννίδα καθώς και η μετάβαση στους κλασσικούς χρόνους, οι εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, η σύγκρουση με τους Αχαιμενίδες, η ηγεμονία της Αθήνας και η τελική αναμέτρηση με τη Σπάρτη, ο πόλεμος μεταξύ Σπάρτης και Περσίας και η κατάληξή του, η ηγεμονία της Σπάρτης και η ίδρυση της Β´ Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Σπαρτιατικές παρεμβάσεις στη Βοιωτία και η κατίσχυση της Θήβας, η Κοινή Ειρήνη, ο Συμμαχικός πόλεμος και τέλος το βασίλειο των Μακεδόνων υπό τον Φίλιππο Β´.
η-Τάξη : ARCH1030
Σ. Ψωμά, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους από τον 4ο έως τον 11ο αιώνα
Βασικές δομές του βυζαντινού κράτους (πολιτική ιδεολογία, πολιτειακοί παράγοντες, κρατική οργάνωση). Τομές στην πολιτική, κοινωνική, θρησκευτική, οικονομική και πολιτισμική ιστορία της αυτοκρατορίας κατά την υπό εξέταση εποχή.
η-Τάξη: ARCH959
Κ.Νικολάου, 3 ώρες

Οικονοµικοκοινωνική - πνευµατική - εθνική πορεία του Ελληνισµού από την άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και τις αρχές του 19ου αι.
Το μάθημα καλύπτει την περίοδο από τον 15ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Στόχος του είναι η ανάδειξη πτυχών που αφορούν την κοινωνικο-οικονομική, πολιτική, διανοητική και εθνική συγκρότηση των πληθυσμών του ελληνικού χώρου και της ελληνικής διασποράς στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, καθώς και η ανίχνευση των διαφορετικών αποτυπωμάτων της οθωμανικής κατάκτησης στον ελληνικό χώρο.
η-Τάξη: ARCH303
Β.Σειρηνίδου, 3 ώρες

Εισαγωγή και επισκόπηση της Ρωμαϊκής Ιστορίας από τις αρχές έως και την περίοδο του Διοκλητιανού.
Εισαγωγική επισκόπηση της εξέλιξης της Ρωμαϊκής Ιστορίας από την ίδρυση της Ρώμης (753 π.Χ.) έως και την Τετραρχία του Διοκλητιανού (305 μ.Χ.). Ειδικότερα, έμφαση θα δοθεί στα εξής θέματα: στους πολιτικούς θεσμούς, το πολίτευμα και την κοινωνική οργάνωση της ρεπουμπλικανικής Ρώμης, στην επέκταση της Ρώμης στην Ιταλία και τη Μεσόγειο και τις συνέπειές της, στην κρίση της ρωμαϊκής res publica κατά τον ύστερο 2ο και τον 1ο αιώνα π.Χ., στη συγκρότηση του καθεστώτος της Ηγεμονίας (principatus) επί Αυγούστου, στη διοικητική οργάνωση και την κοινωνική διαστρωμάτωση του Ρωμαϊκού Κράτους κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους, στην κρίση του 3ου αιώνα μ.Χ.
η-Τάξη: ARCH701
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες.

Μεθοδολογικά προβλήματα της Ιστορίας
Πώς από τα άπειρα συμβάντα και φαινόμενα του παρελθόντος χρόνου δημιουργούμε συνεκτικές ιστορίες, ιστορίες με νόημα; Είναι η ιστορία ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο οι σύγχρονες κοινωνίες σχετίζονται με το παρελθόν; Ποιος είναι ο ρόλος του μύθου, της μνήμης, της τέχνης; Τι ονομάζουμε δημόσια ιστορία; Τι είναι η ιστορική εμπειρία; Τα μεγάλα ρεύματα στην ιστορική σκέψη: Ιστορισμός και κοινωνική ιστορία, οι μεγάλες διάρκειες και ο δομισμός, από την κουλτούρα στην πολιτισμική ιστορία, μικροϊστορία και κοινωνική ανθρωπολογία, μνημονικές σπουδές, προφορική ιστορία και ψυχανάλυση, φεμινισμός και έμφυλη ιστορία, μετα-ιστορία και γλωσσική στροφή. Μεταμοντερνισμός και το πρόβλημα της αλήθειας. Δια-εθνική ιστορία και ιστοριογραφία. Tι σημαίνει το τέλος της Ιστορίας, και ποιο το μέλλον των ιστορικών σπουδών και των ιστορικών;
Ευ. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες της Πρώιμης Νεότερης Περιόδου (16ος-18ος αι.)
Κοινωνική διαστρωμάτωση και οικονομική συγκρότηση, σχέσεις εξουσίας, πολιτισμικές παραδόσεις και συλλογικές νοοτροπίες, ζητήματα συγκρότησης ταυτοτήτων (κοινωνικών, έμφυλων, θρησκευτικών, εθνοτικών, εθνικών). Παράγοντες και όψεις του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού μετασχηματισμού των δυτικών κοινωνιών, 1500-1789.
η-Τάξη: ARCH100
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Εντοπισμός των κομβικών φαινομένων και τομών στην εξέλιξη των ανθρωπίνων κοινωνιών από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης έως σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα παρακολουθηθεί με την βοήθεια χαρτών, πρωτογενών πηγών και κειμένων, θα ενισχυθεί δε με την προβολή φωτεινών διαφανειών καθώς και με το άκουσμα μουσικών παραδειγμάτων. Το μάθημα θα συνοδεύεται από επισκέψεις σε Μουσεία, ιστορικούς χώρους και χώρους λατρείας. Κατά την εξέταση του μαθήματος ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην γνώση της γεωγραφίας και στην εξοικείωση με τον παγκόσμιο χάρτη.
η-Τάξη: ARCH309
Ευ.Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Εξετάζονται οι κυριότερες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της ελληνικής ιστορίας από το κίνημα στο Γουδί (1909) έως την εμπλοκή της Ελλάδας στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940). Ανάμεσα στα άλλα, αναλύονται οι θεματικές ενότητες: βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, οι Εθνικοί Πόλεμοι (1912-1922), η αποκατάσταση των προσφύγων, η αγροτική οικονομία, η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου, το καθεστώς Ι. Μεταξά. Η παρουσίαση της ύλης των μαθημάτων θα συνοδεύεται από έντυπο υλικό με πρωτογενείς πηγές και από επισκέψεις σε μουσεία και τόπους ιστορικής μνήμης. Συνεπικουρία του Α. Αντωνόπουλου (Ε.ΔΙ.Π.), ο οποίος στο πλαίσιο του μαθήματος θα προσφέρει την (τρίωρη) διδασκαλία.
η-Τάξη: ARCH304
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Πηγές για την ελληνική πόλη των Ρωμαϊκών Χρόνων
Στο προπτυχιακό αυτό σεμινάριο θα εξεταστούν ιστορικές πηγές (γραμματειακές, νομικές και επιγραφικές) οι οποίες αφορούν τους θεσμούς, την πολιτική οργάνωση και τις κοινωνικές εξελίξεις στις ελληνικές πόλεις κατά τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Ειδικότερα θα μελετηθούν ζητήματα τα οποία αφορούν: α) τη θέση της βουλής και της εκκλησίας του δήμου στην πολιτική ζωή των ελληνικών πόλεων υπό ρωμαϊκή κυριαρχία β) τις διάφορες αρχές που συγκροτούσαν τη διοικητική δομή των πόλεων αυτών γ) τη σημασία θεσμισμένων σωμάτων με επίκεντρο το γυμνάσιο (νέοι, γερουσία) και των ποικίλων ιδιωτικών συλλόγων δ) το φαινόμενο του ευεργετισμού και των αποδόσεων τιμών ως μέσων διαμόρφωσης της σχέσης μεταξύ διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων εντός της πόλεως ε) τη διάδοση των ρωμαϊκών πολιτικών δικαιωμάτων και την ενσωμάτωση των ιθυνουσών ομάδων των ελληνικών πόλεων στη διοικητική και κοινωνική ιεραρχία του Ρωμαϊκού Κράτους
η-Τάξη: ARCH706
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες

Ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατά τη βυζαντινή εποχή (10ος-15ος αι.)
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος θα εξεταστούν ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατά τη βυζαντινή εποχή από τον 10ο έως τον 15ο αιώνας, όπως τα ακόλουθα. 1. Ο θεσμός της οικογένειας 2. Παιδική ηλικία και νεότητα 3. Άγιοι και αγιοσύνη στη βυζαντινή κοινωνία 4. Η έννοια του αστικού χώρου 5. Κοινωνικές τάξεις κατά την εξεταζόμενη εποχή 6. Συλλογικές ταυτότητες των βυζαντινών
η-Τάξη: ARCH903
Α. Κιουσοπούλου, 3 ώρες

Πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία
Tο σεμινάριο αυτό θα επικεντρώσει στην άρση της πολιτισμικής αποξένωσης των δύο τμημάτων της Χριστιανοσύνης και στη εμφάνιση μίας νέας δυναμικής στις μεταξύ τους σχέσεις μέσα από την αναγκαστική συνύπαρξη τους στην Ανατολή μετά το 1204 και τις αλληλοεπιδράσεις που αυτή επέφερε σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Από το 1261 και εξής μέσα από μία συγκυρία παραγόντων δημιουργούνται πολύμορφοι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο κόσμους : η στροφή του Βυζαντίου προς τη Δύση για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, μία εξαιρετικά έντονη και ευρηματική βυζαντινή διπλωματία προσανατολισμένη στα μεγάλα κέντρα της Ευρώπης, η Κωνσταντινούπολη ως πόλος έλξης Ιταλών ουμανιστών και η μοναδική συμβολή χαρισματικών Βυζαντινών λογίων στην αμοιβαία πολιτισμική προσέγγιση Βυζαντίου–Δύσης, θα οδηγήσουν στο φαινόμενο των ουσιαστικών πολιτισμικών σχέσεων ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH450
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Όψεις της κοινωνίας και των θεσμών στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.
Αντικείμενο του σεμιναρίου είναι η εξέταση ζητημάτων που αφορούν τις αρχαίες ελληνικές κοινωνίες και το θεσμικό τους πλαίσιο. Ειδικότερα θα μελετηθούν ζητήματα που αφορούν
• το γυμνάσιο, την εφηβεία, την εκπαίδευση
• τις γιορτές και τη συμμετοχή της κοινότητας σε αυτές
• τους μέτοικους και την εμπλοκή τους στη ζωή των πόλεων
• τους δούλους και τους απελεύθερους
• τις γυναίκες και την παρουσία τους στα κοινά
• τα σωματεία και τη λειτουργία τους
Η προσέγγιση των θεμάτων θα γίνει μέσα από γραπτές μαρτυρίες ς (γραμματειακές πηγές, επιγραφές) με τη συνεπικουρία αρχαιολογικώνν μαρτυριών.
η-Τάξη: ARCH1069
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Η Ευρώπη κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το σεμινάριο εξετάζει τα αίτια, καθώς και τις πολιτικές, στρατιωτικές, γεωπολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές όψεις και συνέπειες του «Μεγάλου Πολέμου» στην Ευρώπη (και δευτερευόντως στον υπόλοιπο κόσμο). Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο απαιτούνται αναγνωστική ικανότητα της αγγλικής γλώσσας και προηγούμενη επιτυχής παρακολούθηση του μαθήματος ΙΙ14: Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Α΄.
η-Τάξη: ARCH273
Κ. Ράπτης, 3 ώρες

Φραγκικές ηγεμονίες στον ελλαδικό χώρο (12ος-15ος αι.): Πολιτική, κοινωνία και πολιτισμός
Το σεμινάριο επικεντρώνεται στα κρατικά μορφώματα που ιδρύθηκαν στον ελλαδικό χώρο από τους διάφορους Δυτικούς («Φράγκους»), εξαιρουμένων των βενετικών κτήσεων. Τα περισσότερα προέκυψαν ως αποτέλεσμα της Τέταρτης Σταυροφορίας (Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, πριγκιπάτο της Αχαΐας, κ.ο.κ.), αλλά κάποια δημιουργήθηκαν νωρίτερα ή αργότερα από το 1204 (π.χ. το κράτος των Ιωαννιτών Ιπποτών στα Δωδεκάνησα τον 14ο αιώνα). Εξετάζεται τόσο η πολιτική ιστορία των παραπάνω κρατών, όσο και μια σειρά από θέματα όπως: διακυβέρνηση, κοινωνία, θρησκεία, οικονομία, πολιτισμός, κ.ά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις σχέσεις ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους, στις συνέχειες και τις τομές ως προς την προγενέστερη βυζαντινή πραγματικότητα, καθώς και στις συνέπειες και τη σημασία των φραγκικών κρατών αυτών στην ιστορία του ελλαδικού χώρου γενικότερα.
η-Τάξη: ARCH1038
Ν. Χρύσης, 3 ώρες

Το κυνήγι των μαγισσών στη Δύση, 1500-1700
Λόγιες και λαϊκές θεωρήσεις, προσβάσεις και χρήσεις της μαγείας στην καθημερινότητα των ανθρώπων.Ο ομογενοποιητικός διωκτικός λόγος της εκκλησιαστικής και κοσμικής ελίτ και οι λαϊκές προσλήψεις της μαγείας: Sabbath και maleficium.Η αυτενέργεια της κοινότητας και η εργαλειοποίηση της μαγείας. Η έμφυλη διάσταση του κυνηγιού των μαγισσών.Μαγεία, φτώχεια και περιθωριακότητα. Αμφισβητήσεις της ύπαρξης μάγων και μαγισσών και εναντιώσεις στο κυνήγι των μαγισσών, από τον Weyer στον Scot.
Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο απαιτούνται καλή γνώση της αγγλικής και η προηγούμενη παρακολούθηση στο υποχρεωτικό μάθημα ειδίκευσης ΙΙ 19 Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Β΄.
η-Τάξη: ARCH111
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Ξεφυλλίζοντας έντυπα…Ο Τύπος ως ιστορική πηγή
Το σεμινάριο αποσκοπεί στην κατανόηση της σημασίας του Τύπου ως ιστορικής πηγής και στην ανάδειξη της μεθοδολογίας που απαιτείται για την όσο το δυνατόν πληρέστερη αξιοποίησή του. Οι εναρκτήριες συναντήσεις θα επικεντρωθούν στην ιστορία του Τύπου, από τον 18ο αιώνα έως σήμερα και στη μελέτη των διαφορετικών ειδών του (καθημερινος, περιοδικός, τοπικός, ειδικός, παράνομος κ.ά.). Παράλληλα, θα υπάρξει ειδική αναφορά στα βασικά χαρακτηριστικά του (περιοδικότητα, πολιτική τοποθέτηση, συντελεστές, περιεχόμενα) αναδεικνύοντας τη σημασία τους για την κατανόηση της φυσιογνωμίας των εντύπων. Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στους πολλαπλούς ρόλους του Τύπου για την ενημέρωση, την πληροφόρηση, την ψυχαγωγία, την προπαγάνδα, τη δημιουργία ταυτοτήτων κλπ, αλλά και στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ιστορική πηγή με βάση τα ερωτήματα που του τίθενται. Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών και των φοιτητριών με τη λειτουργία του Τύπου ως ιστορικής πηγής και η εξοικείωση με τη μεθοδολογία που απαιτείται για την γόνιμη προσέγγισή του. Για τον σκοπό αυτό οι εργασίες θα είναι πρωτότυπες και θα έχουν ως αντικείμενο θέματα από την ιστορία του ελληνικού 20ού αιώνα και των στοιχείων που μπορούμε να αξιοποιήσουμε από συγκεκριμένα φύλλα εφημερίδων ή τεύχη περιοδικών για να κατανοήσουμε την εκάστοτε περίοδο. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα πραγματοποιηθούν συναντήσεις με ιστορικούς του Τύπου, αλλά και δημοσιογράφους, εκδότες, σκιτσογράφους κ.ά.
η-Τάξη: ARCH1000
Β. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Η βυζαντινή κοινωνία κατά την εποχή των Παλαιολόγων
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος θα εξεταστούν ζητήματα της κοινωνικής ιστορίας κατα την εποχή των Παλαιολόγων (13ος-15ος αι.), όπως τα ακόλουθα.
1. Η βυζαντινή αριστοκρατία
2. Σχέσεις παραγωγής στην ύπαιθρο
3. Πόλεις
3α. Η έννοια και η οργάνωση του αστικού χώρου
3β. Αναπτυξη των αστικών οικονομικών δραστηριοτήτων
4. Σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους κατά την εξεταζόμενη εποχή
5. Μοναστήρια
η-Τάξη: ARCH914
Α. Κιουσοπούλου, 3 ώρες

Οι διεθνείς σχέσεις του Βυζαντίου τον Ύστερο Μεσαίωνα (13ος-15ος αι.).
Με πυρήνα και βασικό πεδίο ανάλυσης των διεθνών εξελίξεων το Βυζάντιο τους δύο τελευταίους αιώνες της ιστορίας του, το μάθημα αυτό αναλύει το διεθνές περιβάλλον σε μεσαιωνικά συμφραζόμενα μέσα από μία νέα οπτική: αυτή των διεθνών σχέσεων που ύφανε η ηγεσία των Παλαιολόγων αυτοκρατόρων σε αναζήτηση σύγκλισης και συνύπαρξης με χριστιανικές και ισλαμικές δυνάμεις στην παγκόσμια σκηνή. Η νέα αυτή οπτική υπαγορεύτηκε από το Παγκόσμιο Σύστημα του Ύστερου Μεσαίωνα, το οποίο συνιστούσε την κινητήρια διαπολιτισμική δύναμη της ιστορικής διαδικασίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του Βυζαντίου και η πορεία του δεν θα ήταν εφικτό να αναλυθούν ή να αξιολογηθούν μεμονωμένα αλλά μόνο στο ευρύτερο πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό περιβάλλον διασύνδεσης και αλληλεπίδρασης του με τις άλλες δυνάμεις.
η-Τάξη: ARCH1088
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας στη νεότερη Ευρώπη
Εξετάζονται κεντρικά ζητήματα και βασικές όψεις της ιστορίας κατά κύριο λόγο της παιδικής ηλικίας αλλά ευρύτερα και της νεότητας στην Ευρώπη (προπάντων στην βόρεια, την βορειοδυτική και την δυτική Ευρώπη, αλλά και γενικότερα στον λεγόμενο δυτικό κόσμο) από τον 18ο αιώνα μέχρι την μεσοπολεμική περίοδο, με εκτενείς αναδρομές στην πρώιμη νεότερη και την μεσαιωνική εποχή: το ιστορικό περιεχόμενο της κατηγορίας «παιδική ηλικία», οι κυρίαρχες αντιλήψεις, λόγοι και πρακτικές των ενηλίκων σε σχέση με τα παιδιά, η καθημερινή ζωή, η θέση, ο ρόλος, οι εμπειρίες των παιδιών, στο πλαίσιο οικιακών ομάδων, ιδρυμάτων, εκπαιδευτικών μηχανισμών, ομάδων ομηλίκων, εθνικών κρατών και αποικιακών αυτοκρατοριών, πάντοτε σε συνάρτηση με το φύλο και την κοινωνική τάξη.
η-Τάξη: ARCH481
Μ.Παπαθανασίου, 3 ώρες

Η ευρωπαϊκή οικονομία ύστερος 19ος – 20ός αι.
Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στην οικονομική ιστορία της Ευρώπης από την εποχή της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης και της εδραίωσης της παγκόσμιας οικονομικής κυριαρχίας προπάντων των δυτικοευρωπαϊκών κρατών έως την εποχή της παγκοσμιοποίησης, οπότε η Ευρώπη (ως ευρωπαϊκή Ένωση) εξακολουθεί να συνιστά βασικό, αλλά όχι πλέον τον κυρίαρχο, πυλώνα της παγκόσμιας οικονομίας. Εξετάζονται οι ιδεολογικοί-πολιτικοί όροι καθώς και οι δημογραφικές, κοινωνικές, τεχνολογικές και θεσμικές προϋποθέσεις των οικονομικών εξελίξεων και μεταβολών, ενώ δίνεται έμφαση στις ενδο-ευρωπαϊκές διαφορές και συγκλίσεις, και στην παγκόσμια διάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στο επίκεντρο θα βρεθούν ακόμη οι οικονομικές συνθήκες που διαμόρφωσαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, η εγκαθίδρυση και κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην ανατολική Ευρώπη και οι οικονομικές πολιτικές που διαμορφώθηκαν γύρω από το δίπολο κράτος και αγορά (ελεύθερη οικονομία) με κύριο χαρακτηριστικό τη μεγαλύτερη εμπλοκή του κράτους ως παρεμβατικού, διευθυντικού και αναδιανεμητικού μηχανισμού της οικονομίας κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα.
η-Τάξη: ARCH755
Κ. Ράπτης, 3 ώρες

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, 1929-1967
Εξέταση της εξέλιξης του ελληνικού πολιτικού συστήματος κατά την περίοδο από την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θα αναλυθούν οι πολιτικές δυνάμεις και οι μετεξελίξεις τους, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1936, η διενέργεια των μεταπολεμικών εκλογών, η αναζήτηση νέων κατευθύνσεων και αναπτυξιακών στρατηγικών στη μεταπολεμική εποχή, η επιρροή διεθνών ιδεολογικών τάσεων, η επιρροή του εμφυλίου πολέμου και η μετεμφυλιακή πραγματικότητα, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1967. Επιπλέον, θα εξεταστούν οι συγκλίσεις και αποκλίσεις του ελληνικού πολιτικού συστήματος με τα αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά της μεταπολεμικής εποχής, με έμφαση στη Γαλλία και την Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH271
Ευ. Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε μία από τις κεντρικές ιστορικές εμπειρίες του εικοστού αιώνα σε πλανητικό επίπεδο, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Το μάθημα θα προσεγγίσει τις συνθήκες στην κατεχόμενη Ελλάδα σε σύγκριση με την υπόλοιπη υπό ναζιστική κατοχή Ευρώπη, καθώς και τις κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στον ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Θα μελετηθούν η οικονομική αποδιάρθρωση και η πείνα, η πολιτική των κατοχικών δυνάμεων και η τρομοκρατία σε βάρος του άμαχου πληθυσμού, η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων, το πολύπτυχο φαινόμενο του δωσιλογισμού, η ανάπτυξη του κινήματος της Αντίστασης, οι εμφύλιες συγκρούσεις στη διάρκεια της Κατοχής, τα Δεκεμβριανά και οι συνάφειες ανάμεσα στην περίοδο της Κατοχής και σε εκείνη του Εμφυλίου Πολέμου. Θα θιγούν επίσης ζητήματα που αφορούν τη θέση του πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης στη συλλογική μνήμη και τη δημόσια ιστορία. Στόχος του μαθήματος είναι προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες βασικές γνώσεις για την περίοδο της Κατοχής και να τους εισαγάγει στην πλούσια σχετική βιβλιογραφία που έχει παραχθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
η-τάξη: ARCH135
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Ελληνιστικοί χρόνοι
Το μάθημα φέρνει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε επαφή με θέματα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας, καθώς επίσης με ζητήματα θεσμών και με θρησκευτικά και πολιτιστικά φαινόμενα της περιόδου από τον Αλέξανδρο έως το πολιτικό τέλος του ελληνιστικού κόσμου (336-30 π.Χ.).
η-Τάξη: ARCH538
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Επισκόπηση της Μεσαιωνικής Ιστορίας της Δύσεως (5ος-15ος αι.)
Με αφορμή ορισμένα ζητήματα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας της περιόδου, το μάθημα θα εστιάσει στις αλλαγές που συντελούνται στο μεσαιωνικό ευρωπαϊκό περιβάλλον, ιδίως κατά την περίοδο 11ος -15ος αι. Ειδικότερα, θα επιχειρήσουμε να αντιληφθούμε τη δημιουργία της Ευρώπης κατά τη μεσαιωνική περίοδο μέσα από την ανάπτυξη των πόλεων, οι οποίες για ένα μεγάλο διάστημα και, κυρίως, από τον 5ο μέχρι τον 11ο αιώνα είχαν παρακμάσει. Ιδιαίτερα μας ενδιαφέρουν οι περιοχές που ανέπτυξαν ένα πιο πλήρες και αναπτυγμένο αστικό σύστημα, όπως οι Κάτω Χώρες και η Ιταλία. Παράλληλα θα ασχοληθούμε με την ιστοριογραφία και τις θεωρίες σχετικά με τα θέματα που θα εξεταστούν.
Ν. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους 1081-1453
Το μάθημα αυτό συνιστά μία εισαγωγή στην υστεροβυζαντινή εποχή μέσα από τις ακόλουθες θεματικές ενότητες: Ο γεωγραφικός χώρος και τα γεγονότα-σταθμοί, η θέση του Βυζαντίου στη διεθνή σκηνή, η Βυζαντινή κοινωνία στην εξελικτική της πορεία, οι κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες στην Κωνσταντινούπολη των Κομνηνών και των Παλαιολόγων, η πολιτισμική ζωή και η βυζαντινή συλλογική ταυτότητα, ο αποκρυφισμός, οι αιρέσεις, η αστρολογία και οι ειδωλολατρικές εκφάνσεις, ο κρατικός μηχανισμός και τα αυλικά αξιώματα, η οικονομία.
η-Τάξη: ARCH357
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Ιστορία της Ευρώπης κατά την περίοδο 1789-1989
Εξετάζονται οι σημαντικότερες πτυχές της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Ευρώπης από τη Γαλλική Επανάσταση έως την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ανατολική Ευρώπη.
η-Τάξη: ARCH480
Μ. Παπαθανασίου, 3 ώρες για τους φοιτητές/τις φοιτήτριες με επώνυμο Α-Μα
η-Τάξη: ARCH120
Κ. Ράπτης, 3 ώρες

Η συγκρότηση του ελληνικού κράτους (19ος-αρχές 20ού αιώνα)
Η πολιτική, κοινωνικο-οικονομική και ιδεολογική συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους από την Ανεξαρτησία έως την Επανάσταση στο Γουδί. Ενδεικτικά, αναλύονται οι θεματικές ενότητες: Το κυβερνητικό έργο του Ι. Καποδίστρια και της Αντιβασιλείας του Όθωνος, ο κοινοβουλευτισμός τον 19ο αιώνα, η Μεγάλη Ιδέα, το αγροτικό ζήτημα, η κοινωνική ληστεία, η πρώιμη εκβιομηχάνιση κ.ά. Οι εξελίξεις τοποθετούνται στο ευρωπαϊκό και στο βαλκανικό τους πλαίσιο.
η-Τάξη:ARCH632
Σ. Πλουμίδης, 3 ώρες. Στη διδασκαλία θα συμμετάσχει ο κος. Ανδρέας Αντωνόπουλος (μέλος ΕΔΙΠ), ο οποίος θα προσφέρει ένα τρίωρο.

Ιστορία των βενετοκρατούμενων ελληνικών περιοχών (13ος-18ος αι.)
Πολιτικό περιβάλλον, ιδεολογία, διοικητικοί θεσμοί και εκκλη¬σιαστική πολιτική, κοινωνική διαστρωμάτωση και συσσωματώσεις, οικονομικές δραστηριότητες, πολιτισμικός βίος.
η-Τάξη: ARCH330
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του πρώιμου τουρκικού κράτους (19ος αι. –1946)
Εξετάζεται η Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον 14ο αιώνα έως «την περίοδο μονοκομματικού κράτους» (1923 – 1946). Οι θεματικές ενότητες του μαθήματος περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την εμφάνιση των τουρκικών φύλων στη Μικρά Ασία και την ίδρυση του Οθωμανικού εμιράτου (1071 – 1300), την Οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων (1354 – 1699), τους αυστροτουρκικούς και τουρκοβενετικούς πολέμους (1463 – 1797), τους θεσμούς και την οργάνωση του Οθωμανικού κράτους, τις αγροτικές σχέσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (τιμάρια και τσιφλίκια), την Εποχή των Τουλιπών (1718 – 1730) και τους αγιάνηδες των Βαλκανίων (1768 – 1822), τις μεταρρυθμίσεις του Σελήμ Γ´ και του Μαχμούτ Β´ (1789 – 1839), το Τανζιμάτ (1839 – 1876) και τους Νέους Οθωμανούς, τη βασιλεία του Αβδούλ Χαμίτ Β´ (1876 – 1909) και την εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού, το κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος», τον Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1919 – 1922) και την ανάδυση της Νέας Τουρκίας του Κεμάλ Ατατούρκ και Ισμέτ Ινονού.
η-Τάξη: ARCH1052
Σ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Συλλογικές ταυτότητες και ατομικές διαδρομές στο Βυζάντιο της πρώιμης και μέσης εποχής
Αναζητώνται και αποτυπώνονται οι ταυτότητες εθνοτικών, θρησκευτικών, έµφυλων, κοινωνικών, οικονοµικών, επαγγελµα¬τικών, πνευµατικών κ.ά. οµάδων και στρωµάτων της βυζαντινής αυτοκρατορίας (π.χ. Ρωµαίοι-Ρωµιοί, Έλληνες - Αρµένιοι - Εβραίοι - εικονόφιλοι - εικονοµάχοι - άγιοι - µοναχοί - γυναίκες - ευνούχοι - δυνατοί - πένητες - γεωργοί - δούλοι - τεχνίτες - στρατιώτες - χρονογράφοι - ιστορικοί - λόγιοι - δάσκαλοι) και παράλληλα παρα-κολουθείται και κρίνεται η προσωπική διαδρομή χαρακτηριστικών περιπτώσεων. Προαπαιτούμενα μαθήματα: ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄ Γνώση τουλάχιστον μιας εκ των παρακάτω ξένων γλωσσών: αγγλικής, γαλλικής, γερμανικής.
η-Τάξη: ARCH958
Κ. Νικολάου, 3 ώρες

Οικογένεια και φύλο στον ελληνικό χώρο ( 15ος – 19ος αι.)
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητριών/-τών με την προβληματική και τα εργαλεία της ιστορίας της οικογένειας και του φύλου και η δοκιμή αυτών στην περίπτωση της υπό οθωμανική κυριαρχία ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από τη μελέτη δικαστικών και δικαιοπρακτικών εγγράφων, κανονιστικών και αφηγηματικών κειμένων και του θρησκευτικού και ιατρικού λόγου θα διερευνηθούν οι ποικίλες όψεις των οικογενειακών σχέσεων, καθώς και κοινωνικές πρακτικές και αντιλήψεις σχετιζόμενες με το φύλο, τη σεξουαλικότητα, την παιδική ηλικία και τα συναισθήματα.
η-Τάξη: ARCH957
Β. Σειρηνίδου, 3 ώρες

Διαβάζοντας την ιστορία της Βενετοκρατίας
Στο σεμινάριο το ενδιαφέρον θα επικεντρωθεί στην ιστορία της ιστοριογραφίας των υπό βενετική κυριαρχία περιοχών του ελληνικού χώρου, από τον 19ο αιώνα έως τις μέρες μας. Η ενασχόληση με τη σχετική ιστοριογραφική παραγωγή θα μελετηθεί στο πλαίσιο των ιδεολογικών και πολιτικών συμφραζομένων της εκάστοτε περιόδου και των διαφορετικών ιστορικών σχολών. Επιπλέον, θα εξεταστεί ο ρόλος του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας από την ίδρυσή του έως τη δεκαετία του 2010 στην εξέλιξη των βενετικών σπουδών στον ελληνικό χώρο όπως και η επίδραση σημαντικών έργων της βενετικής ιστορίας και της ιστορίας του κράτους της Στεριάς της βενετικής Πολιτείας στην ελληνική ιστοριογραφική παραγωγή. Παράλληλα, θα εξεταστούν οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται για να ορίσουν γεωγραφικά, πολιτικά και ιδεολογικά την υπό εξέταση περίοδο. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να έχουν εξεταστεί επιτυχώς στο μάθημα ΙΙ 30 Ιστορία Νέου Ελληνισμού Β'.
η-Τάξη: ARCH1032
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Από τον Κωνσταντίνο Α΄ στον Μαρκιανό: μεταμορφώσεις και μετασχηματισμοί στην πρωτοβυζαντινή εποχή
Στο σεμινάριο εξετάζεται η περίοδος από τον Κωνσταντίνο Α΄ μέχρι και τον Μαρκιανό (306-457). Διερευνάται η επίδραση κρίσιμων γεγονότων και μεταβολών στην ταυτότητα και δομή του βυζαντινού κράτους, από κοινωνικο-πολιτικούς μετασχηματισμούς έως θρησκευτικές και πολιτισμικές εξελίξεις. Το σεμιναριακό μάθημα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο οι φοιτητές/τριες ενημερώνονται για τις ιστορικές εξελίξεις, τις σύγχρονες ερμηνείες και τα μεθοδολογικά εργαλεία (είδη πρωτογενών πηγών, αναζήτηση κριτικών εκδόσεων, βασικές μελέτες), ενώ στο δεύτερο καλούνται να συντάξουν σχετική γραπτή εργασία, να την παρουσιάσουν και να διεξαχθεί συζήτηση. Ο/η διδάσκων/ουσα και η η-τάξη θα ανακοινωθούν.
η-Τάξη: ARCH ...
...., 3 ώρες

Προφορική Ιστορία: ερευνητικά ερωτήματα, πρακτικές εφαρμογές, θεωρητικοί στοχασμοί
Το σεμινάριο αποτελεί εισαγωγή στα κεντρικά μεθοδολογικά και θεωρητικά ζητήματα της προφορικής ιστορίας: Πώς συγκροτήθηκε η προφορική ιστορία ως ιδιαίτερο γνωστικό πεδίο; Τι είναι αυτό που την κάνει διαφορετική; Ποια χαρακτηριστικά έχουν οι προφορικές μαρτυρίες ως ιστορικά τεκμήρια; Με ποιους τρόπους μπορούν να φωτίσουν την ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος; Τι είδους προκλήσεις φέρνουν στο έργο των ιστορικών; Θα εστιάσουμε στη σχέση ανάμεσα στη μνήμη και την ιστορία, τη μνημονική διαδικασία ως πηγή της ταυτότητας, τη σχέση ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό πεδίο, τις στρατηγικές της αφήγησης, την αλληλεπίδραση μεταξύ ερευνητή/ερευνήτριας και πληροφορητή/πληροφορήτριας, αξιοποιώντας παραδείγματα από την ελληνική και τη διεθνή ιστοριογραφία. Βασικοί στόχοι είναι να εξοικειωθούν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές με: (α) την προφορική ιστορία ως μέθοδο της ιστορικής έρευνας (οργάνωση, διεξαγωγή, τεχνικές, μεταδεδομένα, δεοντολογία της προφορικής συνέντευξης), (β) τη βασική βιβλιογραφία σχετικά με την προφορική ιστορία και τα αναλυτικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε για την ερμηνεία των προφορικών μαρτυριών. Προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στο σεμινάριο είναι: (α) η επιτυχής εξέταση στο μάθημα «Μεθοδολογικά προβλήματα ιστορίας», (β) η αναγνωστική ικανότητα στην αγγλική γλώσσα.
η-Τάξη: ARCH482
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Η Ελλάδα και οι μείζονες ψυχροπολεμικές κρίσεις
Το σεμινάριο εξετάζει την πρόσληψη των μείζονων ψυχροπολεμικών κρίσεων από την Ελλάδα (υπουργείο Εξωτερικών, Τύπος, διανόηση, πολιτικά κόμματα κλπ.). Παραδείγματα ψυχροπολεμικών κρίσεων: αποκλεισμός Βερολίνου (1948-1949), πόλεμος της Κορέας (1950-1953), κρίση του Σουέζ (1956), σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία (1956), κρίση Κονγκό (1960-1961), κρίση Βερολίνου (1961), κρίση της Κούβας (1962), Άνοιξη της Πράγας (1968), Αμερικανική επέμβαση στη Χιλή (1973), σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν (1979), πόλεμος του Κόλπου (1990-1991).
η-Τάξη : ARCH960
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Έρωτας και πολιτική στο Βυζάντιο
Στο πλαίσιο του μαθήματος εξιστορούνται και αναλύονται γεγονότα, που καθόρισαν την εξέλιξη της αυτοκρατορίας με αφορμή έρωτες, γάμους και διαζύγια στο περιβάλλον του Ιερού Παλατίου κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή εποχή. Οι πρωταγωνιστές των ερωτικών ιστοριών, αυτοκράτορες, ανώτατοι αξιωματούχοι και αυγούστες, κινήθηκαν επηρεασμένοι από αισθήματα αγάπης και συναισθήματα που πυροδότησαν οι ερωτικοί σύντροφοί τους. Τα ερωτικά αισθήματα και συναισθήματά τους επέδρασαν σε πολιτειακούς θεσμούς, όπως την «κληρονομική» διαδοχή και τη γυναικεία εξουσία, στις πολιτικές εξελίξεις, στις θρησκευτικές και εκκλησιαστικές κατευθύνσεις, οδήγησαν σε νομοθετικές παρεμβάσεις, και προκάλεσαν ανατροπές πολιτικών ομάδων και συσχετισμών, έως και ανασχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής του κράτους.
Προαπαιτούμενα μαθήματα: ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄
η-Τάξη: ARCH958
Κ. Νικολάου, 3 ώρες

Προπαγανδιστικές στρατηγικές, πολιτικός λόγος και συγκρότηση ταυτοτήτων στην Ευρώπη της Μεταρρύθμισης
Ενότητα 1η: Ανάλυση της οπτικοποιημένης λουθηρανικής προπαγάνδας στο γερμανικό χώρο. Η καθολική αντιπροπαγάνδα. Ενότητα 2η: Η προπαγανδιστική αντιπαράθεση στους γαλλικούς θρησκευτικούς πολέμους (1562-1598). Η μετάβαση από τον θρησκευτικό στον πολιτικό λόγο, στην καλβινιστική προπαγάνδα. Η προπαγανδιστική στρατηγική της ακραίας καθολικής Λίγκας (1585-1594).
η-Τάξη:ARCH213
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Αιρέσεις και καταστολή στον Ευρωπαϊκό Μεσαίωνα (11ος – 15ος αι.)
Κατά τον 11ο και 12ο αι. αναφορές σε αιρετικούς έκαναν ξανά την εμφάνιση τους στη Μεσαιωνική Δύση, μετά από μια μακρά απουσία, καθώς οι τελευταίες σημαντικές αιρέσεις ανάγονταν στους πρωτοχριστιανικούς αιώνες. Αιρετικά κινήματα όπως οι Βάλδιοι και οι Καθαροί εξαπλώθηκαν σε πολλά σημεία της Δυτικής Ευρώπης ως τον 13ο αι. Σε κάποιες περιπτώσεις κυριάρχησαν σε συγκεκριμένους περιοχές, όπως οι Ουσίτες στη Βοημία του 15ου αι. Επρόκειτο, όμως, για μια πραγματική έξαρση αιρετικών αντιλήψεων ή για μια αντανάκλαση του αυξανόμενου συγκεντρωτισμού και ελέγχου τόσο της εκκλησιαστικής όσο και της κοσμικής εξουσίας κατά την περίοδο αυτή; Η σύγχρονη ιστοριογραφία είναι διχασμένη στο συγκεκριμένο ερώτημα. Το μάθημα εξετάζει τους κοινωνικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που οδήγησαν στην επανεμφάνιση των αιρέσεων, τα αίτια της συντονισμένης και προοδευτικά αυστηρότερης αντιμετώπισής τους από τις αρχές, καθώς και τους μηχανισμούς καταστολής τους. Παρουσιάζει το τι γνωρίζουμε για τα πιστεύω και τα αιτήματα των ομάδων αυτών, καθώς και το βασικό πρόβλημα των πηγών μας, που συνήθως προέρχονται από τους διώκτες τους. Αναλύονται επίσης οι συνέπειες και οι επιβιώσεις των κινημάτων αυτών, αλλά και των εργαλείων και μεθόδων αντιμετώπισής τους (αντιαιρετική νομοθεσία, Ιερά Εξέταση, σταυροφορίες, κ.ά.).
η-Τάξη: ARCH1087
N. Χρύσης, 3 ώρες

Η ιστορία του νέου ελληνισμού ως ιστορία των πρώιμων νεότερων χρόνων (15ος – 19ος αι.)
Στο μάθημα εξετάζονται εμπειρίες του υπό οθωμανική κυριαρχία ελληνικού χώρου και κόσμου υπό το πρίσμα των προβληματισμών και των βασικών θεματικών που έχουν απασχολήσει τη διεθνή ιστοριογραφία των πρώιμων νεότερων χρόνων. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος θα βρεθούν θεματικές, όπως οι αυτοκρατορίες, η ιστορία του περιβάλλοντος, το εμπόριο και οι διασπορές, τα ταξίδια και η επικοινωνία, οι πολιτισμικές μεταφορές, η θρησκευτική συνύπαρξη και μεταστροφή, η ιστορία των πόλεων, ο πόλεμος και η βία, η εκκοσμίκευση και η ανάπτυξη της έντυπης κουλτούρας, οι επαναστάσεις, καθώς και ζητήματα συλλογικών ταυτοτήτων και προσδιορισμών. Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα. Γνώση αγγλικής επιθυμητή.
η-Τάξη: ARCH1085
Β. Σειρηνίδου, 3 ώρες

Ιστορία Διεθνών Σχέσεων 1918-1939
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η μελέτη της ιστορίας των διεθνών σχέσεων από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έως την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Εξετάζονται η νέα ισορροπία δυνάμεων που διαμορφώθηκε με την υπογραφή των συνθηκών Ειρήνης, οι προτεραιότητες και οι στόχοι των Μεγάλων Δυνάμεων (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Σοβιετική Ένωση, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία), η εφαρμογή του συστήματος της συλλογικής ασφάλειας και η οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας κατά την περίοδο μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης του 1929 στις διεθνείς σχέσεις της δεκαετίας του 1930, στους παράγοντες που ευνόησαν την άνοδο των αναθεωρητικών δυνάμεων τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία, στην κατάρρευση του συστήματος των Βερσαλλιών και στην πορεία προς τη δεύτερη παγκόσμια αναμέτρηση.
η-Τάξη: ARCH 877
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Επίσκοποι και αμαρτωλοί, αγιότητα και καταστολή στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο (4ος-6ος αι.)
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η μελέτη των πνευματικών εξελίξεων που επηρέασαν την πολιτική, κοινωνική και ηθική μετάβαση από τον ρωμαϊκό στον βυζαντινό κόσμο (4ος-6ος αι.). Εξετάζονται η εδραίωση και η επιρροή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, το δίπολο αγιότητας και αμαρτίας, καθώς και η καταστολή της πνευματικής ετερότητας. Ο/η διδάσκων/ουσα και η η-τάξη θα ανακοινωθούν
η-Τάξη: ARCH ...
....., 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Η τέχνη της Αναγέννησης και του Μανιερισμού (15ος-16ος αι.).
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εξέταση της Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Ιταλίας (Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία) κατά τον 15ο και 16ο αιώνα, με αφετηρία την ανάπτυξη του «Φυσικού Ύφους» και την καλλιτεχνική παραγωγή του Giotto κατά τον 14ο αιώνα. Έμφαση θα δοθεί επίσης στα θεωρητικά κείμενα περί Τέχνης την περίοδο αυτή, κυρίως στις πραγματείες περί ζωγραφικής του Leon Battista Alberti (Della Pittura, Φλωρεντία 1436) και του Leonardo da Vinci (Trattato della Pittura, Παρίσι 1651).
η-Τάξη: ARCH 892
I. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Αρχαιολογία των Ανατολικών Πολιτισμών
Αντικείµενο του μαθήματος θα αποτελέσει η επισκόπηση της ιστορίας και αρχαιολογίας της Εγγύς Ανατολής από την ύστερη 3η έως και πρώιμη 1η χιλιετία π.Χ. Θα δοθεί έμφαση στην Ανατολία (Χεττιτική αυτοκρατορία, Φρυγία, Λυδία), την Συροπαλαιστίνη (Υστεροχεττιτικά και Αραμαϊκά βασίλεια, Ισραήλ/ Φιλισταίοι, Χαναανίτες/ Φοίνικες, Ασσυριακή εξάπλωση) και την Αίγυπτο (Μέσο και Νέο Βασίλειο). Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στα κείμενα της Ανατολής που αναφέρονται στο Αιγαίο (Ahhiyawa, Keftiu, Tanaja).
η-Τάξη: ARCH 275
K. Κοπανιάς, 3 ώρες

Προϊστορική Αρχαιολογία Γ΄: Θεωρία της αρχαιολογικής επιστήμης - Κύρια ρεύματα και σχολές
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις κυριότερες κατευθύνσεις της αρχαιολογικής σκέψης, όπως η Ιστορία του Πολιτισμού, η Νέα ή Διαδικαστική Αρχαιολογία, η Μεταδιαδικαστική Αρχαιολογία και οι τρέχουσες νέο-υλιστικές τάσεις. Το μάθημα εξετάζει επίσης τη συμβολή φιλοσοφικών ρευμάτων, όπως ο θετικισμός, ο εξελικτικισμός, ο μαρξισμός και η φαινομενολογία στην αρχαιολογική έρευνα. Στόχος του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση του θεωρητικού πλαισίου, μέσα στο οποίο εγγράφεται κάθε είδος αρχαιολογικής έρευνας. Η πραγμάτευση θεωρητικών ζητημάτων στηρίζεται σε ενδεικτικά παραδείγματα κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά από το προϊστορικό Αιγαίο.
η-Τάξη: ARCH 325
http://opencourses.uoa.gr/courses/ARCH12/
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Αρχαιολογία των Ρωμαϊκών Χρόνων
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξέλιξη της τέχνης των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων από τον Αύγουστο, το 30 π.Χ., όταν τυπικά τελειώνει η Ελληνιστική Εποχή, μέχρι και τον Μ. Κωνσταντίνο και το τέλος του αρχαίου κόσμου. Εξετάζονται επίσης οι αρχές της τέχνης της περιόδου, τόσο στον ιταλικό χώρο (Ετρούσκοι, Δημοκρατική / «Ρεπουμπλικανική» Ρώμη) όσο και στην ελληνιστική Αν ατολή, καθώς και η Ύστερη Αρχαιότητα, η μετάβαση δηλαδή στο χριστιανικό κόσμο. Παράλληλα, μελετώνται τα ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά δεδομένα για την πληρέστερη κατανόηση των καλλιτεχνικών μορφών. Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιούνται επισκέψεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Γλυπτών) και στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς και της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Για την κατανόηση όμως του μαθήματος είναι επιθυμητό οι φοιτητές/φοιτήτριες να έχουν περάσει το υποχρεωτικό μάθημα κορμού ΙΑ 12 (Κλασική Αρχαιολογία Β΄). *οι επι πτυχίω φοιτητές θα εξεταστούν στην εξεταστική του Φεβρουαρίου 2021
η-Τάξη: ARCH 274 (βιβλιογραφία, παρουσιάσεις και κείμενα για θέματα που δεν περιλαμβάνονται στο προσφερόμενο εγχειρίδιο)
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Ο ελληνικός κόσμος μετά την Άλωση: αρχαιολογία και τέχνη, 15ος - 18ος αι.
Στο μάθημα θα εξεταστούν τα υλικά κατάλοιπα και η τέχνη που αναπτύχθηκε στις περιοχές δράσης ελληνικών πληθυσμών και κοινοτήτων, κατά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι περίπου το 1800. Στις περιοχές αυτές, που βρίσκονταν υπό οθωμανική ή λατινική κυριαρχία, εξετάζονται η πολεοδομία, η κοσμική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, η γλυπτική σε λίθο και ξύλο και η κεραμική. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα κυρίαρχα ρεύματα της θρησκευτικής ζωγραφικής της περιόδου, όπως αυτά εκφράστηκαν σε μνημειακά σύνολα και φορητά έργα, καθώς και βασικά στοιχεία της μεταλλοτεχνίας και της κεντητικής. Τις επιμέρους θεματικές διατρέχει ο προβλημα¬τισμός γύρω από την αναγνώριση στοιχείων παράδοσης και ανανέωσης στην τέχνη της εποχής, με αναφορές τόσο στην παλαιολόγεια παρακαταθήκη, όσο και στην υποδοχή και ενσωμά¬τωση στοιχείων από την δυτική και την οθωμανική τέχνη. Τις διαλέξεις συμπληρώνουν επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία της Αθήνας και της Αττικής.
η-Τάξη: ARCH 649 και ARCH 717
Α. Δρανδάκη, Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Ψηφιακες εφαρμογες στην αρχαιολογια:η περιπτωση της Εγγύς Ανατολής
Αντικείμενο του σεμιναρίου θα αποτελέσει η παρουσίαση ορισμένων ψηφιακών εφαρμογών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αρχαιολογία, με έμφαση κυρίως στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS), τις βάσεις δεδομένων και ορισμένα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα εστιάσουμε σε συγκεκριμένα ζητήματα της αρχαιολογίας της Εγγύς Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου και θα συγκεντρώσουμε τα διαθέσιμα δεδομένα μέσα από τις αρχαιολογικές και γραπτές πηγές. Οι φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το σεμινάριο θα μάθουν να δημιουργούν απλούς χάρτες (με το ArcGIS Online) και θα έλθουν σε μία πρώτη επαφή με τις μεθόδους και τα εργαλεία της γεωχωρικής ανάλυσης. Τέλος, θα εξετάσουμε τους τρόπους ορθής χρήσης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, στην αρχαιολογική έρευνα. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου δεν απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις.
η-Τάξη: ARCH2040
K. Kοπανιάς, 3 ώρες

Οι αρχαιολογίες της πολυτέλειας και ο κόσμος των απολαύσεων στην κλασική Ελλάδα
Το σεμινάριο περιστρέφεται γύρω από τις έννοιες της τρυφής, της πολυτελούς διαβίωσης, και της απόλαυσης στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Μας απασχολούν οι πρακτικές, οι συνήθειες, και η ιδεολογική φόρτιση της απόλαυσης στον ιδιωτικό, κυρίως, βίο καθώς και το αρχαιολογικό τους αποτύπωμα. Στις θεματικές ενότητες του σεμιναρίου εντάσσονται: η υλικότητα και η φιλοσοφία του χρήματος, η ένδυση και η κόσμηση, η οικιακή πολυτέλεια, οι διατροφικές συνήθειες, το συμπόσιο, η καθ’ ημέραν θεραπεία του σώματος, κ.ο.κ. Δηλώσεις συμμετοχής από 23 Σεπτεμβρίου 2024, αποκλειστικά στην η-διεύθυνση: dkplantzos@arch.uoa.gr
η-Τάξη: ARCH 645
Δ. Πλάντζος, 3 ώρες

Μυκηναϊκή τέχνη και αρχαιολογία
Βασικός στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των συμμετεχόντων φοιτητών με τις εκφράσεις της μυκηναϊκής τέχνης και εικονογραφίας από την εποχή των λακκοειδών τάφων μέχρι τη μετανακτορική περίοδο μέσα από την παραγωγή και παρουσίαση μελετών σχετικά με αυτές. Οι συναντήσεις με τους φοιτητές υποδιαιρούνται σε τρεις ενότητες:
α) Οι πρώτες συναντήσεις καλύπτονται από θεματικές διαλέξεις οι οποίες θα εξετάσουν σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια πτυχές της μυκηναϊκής τέχνης με συγκεκριμένες τεχνικές, υλικά και κατηγορίες. Πέραν μιας γενικής εισαγωγής στη μυκηναϊκή τέχνη, η οποία θα επικεντρωθεί σε ζητήματα μεθοδολογίας μελέτης και ερμηνείας της εικονογραφίας, θα εξετάζονται (τόσο τεχνολογικά, όσο και τεχνοτροπικά) οι μυκηναϊκές τοιχογραφίες, η σφραγιδογλυφία και η χρήση των σφραγίδων, η ελεφαντουργία και η μικροτεχνία εν γένει, η μεταλλουργία (τόσο η κατασκευή όπλων και εργαλείων, όσο και η κοσμηματοτεχνία), η αρχιτεκτονική τεχνολογία και, βεβαίως, στον τρόπο μελέτης της κεραμικής στη βάση συνολικώς δημοσιευμένων συνόλων από πρόσφατες δημοσιεύσεις.
β) Στη δεύτερη ενότητα περιλαμβάνονται ασκήσεις και συζητήσεις γύρω από τη μεθοδολογία της παρουσίασης και της διάρθρωσης των σεμιναριακών εργασιών.
γ) Οι τελευταίες συναντήσεις της τρίτης ενότητας είναι αφιερωμένες στις παρουσιάσεις των σεμιναριακών εργασιών που θα ανατεθούν.*
*Η ως άνω διάρθρωση μπορεί, φυσικά, να ενσωματώσει αλλαγές αναλόγως της μικρότερης ή μεγαλύτερης συμμετοχής φοιτητών (εντός των συνηθισμένων ορίων), οι οποίες θα μεταβάλουν τον απαιτούμενο χρόνο για τις παρουσιάσεις.
η-Τάξη: ARCH 853
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Βυζαντινή Μεταλλοτεχνία: τέχνη, τεχνολογία, παιδεία
Η βυζαντινή μεταλλοτεχνία είναι ένας ελάχιστα μελετημένος κλάδος, ειδικά σε ό,τι αφορά σε αντικείμενα από μη ευγενή μέταλλα. Κληρονόμοι της μακράς ρωμαϊκής παράδοσης σε σχήματα, διακόσμηση και τεχνικές, τα υστερορωμαϊκά και μεσαιωνικά βυζαντινά εργαστήρια μεταλλοτεχνίας προσάρμοσαν τις διαδικασίες παραγωγής, την τεχνολογία και τα κράματα των αντικειμένων που παρήγαν, σύμφωνα με τις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες και τις διαθέσιμες πρώτες ύλες. Τα αργυρά σκεύη, είδη πολυτελείας και αποθησαυρισμού, αποτυπώνουν την παιδεία, το γούστο και την ιδεολογία της υστερορωμαϊκής και βυζαντινής αριστοκρατίας. Μέσα από τις επιγραφές και τη διακοσμητική τους γλώσσα εκφράζουν τόσο τις κυρίαρχες τάσεις όσο και την προσωπικότητα και την έμφυλη ταυτότητα των παραγγελιοδοτών τους. Στα έργα χαλκοτεχνίας από την άλλη, μπορεί κανείς να μελετήσει τους τρόπους με τους οποίους τα κυρίαρχα πρότυπα μεταφέρονται και μεταπλάθονται σε μαζικές γραμμές παραγωγής. Παράλληλα, η μελέτη της διακόσμησης των έργων μεταλλοτεχνίας, πολυτελών και ημιπολυτελών, αναδεικνύει τον αμφίδρομο διάλογο της βυζαντινής κοινωνίας με τον ισλαμικό κόσμο και τη δυτική Ευρώπη. Από τον 12o αιώνα, η αναγκαστική συμβίωση με τα σταυροφορικά και τα ισλαμικά κράτη της ανατολικής Μεσογείου διαμόρφωσε ιδιαίτερες συνθήκες που επηρέασαν αποφασιστικά και την παραγωγή των μεταλλικών σκευών, κοσμικών και εκκλησιαστικών. Θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε μουσεία και άμεση επαφή με έργα τέχνης.
Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί με τη συνδρομή του Τμήματος Συντήρησης του Μουσείου Μπενάκη.
η-Τάξη: ARCH 1068
Α. Δρανδάκη, 3 ώρες

Η Βυζαντινή Θράκη: τοπογραφία και τέχνη της ενδοχώρας της Κωνσταντινούπολης (7ος-15ος αιώνας).
Η περιοχή της Θράκης κατείχε ιδιαίτερη θέση στη γεωγραφική επικράτεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, καθώς αποτέλεσε την ευρύτερη, άμεση ενδοχώρα της πρωτεύουσας του κράτους, της Κωνσταντινούπολης. Σε αυτή συνέκλιναν οι μεγάλες οδικές αρτηρίες που συνέδεαν την Πόλη με τη Δύση και εδώ έλαβαν χώρα πολυάριθμες, κρίσιμες αναμετρήσεις με εξωτερικούς εχθρούς και εσωτερικές συρράξεις. Οι θρακικές πεδιάδες και τα λιμάνια των ακτών του Εύξεινου Πόντου και του Αιγαίου διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην οικονομία και την εμπορική κίνηση από και προς την πρωτεύουσα. Στο σεμινάριο, που θα καλύψει την περίοδο από τον 7ο ως τον 15ο αιώνα, θα εξεταστεί η τοπογραφία της περιοχής, με έμφαση στο οδικό δίκτυο, την αμυντική οργάνωση, τα οικιστικά κέντρα και τις μοναστικές κοινότητες. Στη συνέχεια θα γίνει μία επισκόπηση των σημαντικότερων μνημείων της αρχιτεκτονικής και των έργων της μνημειακής ζωγραφικής, μέσα από τα οποία θα αναδειχθεί η επιρροή της τέχνης της Κωνσταντινούπολης στη Θράκη.
η-Τάξη: ARCH497
Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Βόρεια Αναγέννηση
Το σεμινάριο αυτό εξετάζει τα επιτεύγματα ζωγράφων στις Κάτω Χώρες και τα εδάφη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον 15ο αιώνα. Παράλληλα τα ζωγραφικά έργα συσχετίζονται με την εικαστική παραγωγή σε άλλα μέσα (χαρακτική, γλυπτική, αντικείμενα του υλικού πολιτισμού). Αναλύεται ο ρόλος των έργων ζωγραφικής στη λατρεία, την προβολή του ατόμου, την αυλική κουλτούρα, τις διπλωματικές ανταλλαγές, την επέκταση της επιρροής των ηγεμόνων και τη διαμόρφωση των εθνικών κρατών. Έτσι τα έργα των σημαντικότερων εκπροσώπων της Ars Nova εντάσσονται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο εντός του οποίου δημιουργήθηκαν προκειμένου να αναδειχθούν οι πολιτικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές συνιστώσες που διαμόρφωσαν τις προτιμήσεις των παραγγελιοδοτών, τροφοδότησαν τις επινοήσεις των καλλιτεχνών και προσδιόρισαν εν πολλοίς το περιεχόμενο τους. Προσεγγίζονται διαστάσεις που σχετίζονται με τις τεχνοτροπίες, τα υλικά, το εμπόριο χρωστικών υλών και τα αστικά κέντρα στα οποία διαδοχικά αναπτύχθηκε αγορά τέχνης. Δηλώσεις συμμετοχής από 23 Σεπτεμβρίου 2024, αποκλειστικά στην η-Τάξη: Ομάδες Χρηστών.
η-Τάξη: ARCH 1078
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Καλλιτέχνες και τάσεις στη Σύγχρονη Τέχνη
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εξέταση της ζωγραφικής και της γλυπτικής στην Ευρώπη και στην Αμερική κατά τον 20όν αιώνα.
η-Τάξη: ARCH444
Δ. Παυλόπουλος,3 ώρες

Τέχνη και Ολοκαύτωμα
Ξεκινώντας με αναφορά στην εθνικοσοσιαλιστική πολιτική για τις εικαστικές τέχνες και την επίθεση στη μοντέρνα τέχνη, επικεντρωνόμαστε σε έργα που δημιουργήθηκαν από επαγγελματίες ή ερασιτέχνες καλλιτέχνες κατά την περίοδο του εγκλεισμού τους σε ναζιστικά στρατόπεδα, σε γκέτο ή όσο κρύβονταν από τους διώκτες τους. Διερευνούμε τους όρους και τις ιστορικές συνθήκες παραγωγής των έργων, τη θεματολογία και τις μορφολογικές επιλογές των δημιουργών, το συμβολικό τους φορτίο, καθώς και τα ερμηνευτικά σχήματα της στρατοπεδικής τέχνης μεταπολεμικά. Η δεύτερη ενότητα αφορά σε αναπαραστάσεις του Ολοκαυτώματος στη σύγχρονη τέχνη. Σχολιάζουμε χαρακτηριστικές περιπτώσεις καλλιτεχνών εβραϊκής καταγωγής που πραγματεύθηκαν συστηματικά στο έργο τους τη Σοά, διερευνώντας το πώς σχολίασαν τα όρια και την πολυπλοκότητα κάθε αναπαράστασης του μοναδικά αποτρόπαιου. Μέσα από εμβληματικά έργα των Anselm Kiefer, Hans Haacke, Gerhard Richter και άλλων, διερευνούμε τους καλλιτεχνικούς κώδικες με τους οποίους σύγχρονοι Γερμανοί καλλιτέχνες επιχείρησαν μια κριτική αναμέτρηση με το Ολοκαύτωμα και τη δύσκολη κληρονομιά του ναζισμού.
η-Τάξη: ARCH 1090
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Συλλογές και συλλέκτες: Σχέσεις ανθρώπων και αντικειµένων
Το µάθηµα ασχολείται µε το παρελθόν και το παρόν της συλλεκτικής δραστηριότητας, τους τρόπους συγκρότησης συλλογών, την ερµηνεία των αντικειµένων και των συλλογών, τις πολλαπλές και µεταβαλλόµενες αξίες που τους αποδίδονται από τους ανθρώπους. Αναλύονται ενδιαφέροντα ερωτήµατα όπως
α) γιατί, πώς και τι άνθρωποι και κοινωνίες συλλέγουν,
β) πώς το «συλλέγειν» βοηθά στη δόµηση ατοµικών και συλλογικών ταυτοτήτων,
γ) πώς διαφορετικές ερµηνείες για τις συλλογές επηρεάζουν τη θεώρηση του κόσµου που µας περιβάλλει.
Μελετώνται συγκεκριµένες περιπτώσεις συλλογών και συλλεκτών (φυσικά πρόσωπα ή/και µουσειακοί οργανισµοί) και εκπονούνται ατοµικές εργασίες που τους αφορούν. Παράλληλα, πραγµατοποιούνται µια σειρά από επισκέψεις σε µουσεία και συλλογές που έχουν συγκροτηθεί στο πλαίσιο ατοµικής ή οµαδικής συλλεκτικής πρακτικής και οργανώνονται συζητήσεις µε εν ενεργεία συλλέκτες και παρουσιάσεις των συλλογών τους. Τέλος, οι φοιτητές/τήτριες ενθαρρύνονται να ερευνήσουν τις συλλεκτικές πρακτικές κάποιου προσώπου από το φιλικό ή συγγενικό τους περιβάλλον.
η-Τάξη: ARCH 559
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία
Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι εφαρμογές των μεθόδων των φυσικών επιστημών για τη μελέτη και ανάλυση αρχαιοϋλικών και την απάντηση αρχαιολογικών ερωτημάτων που σχετίζονται με την τεχνολογία κατασκευής, την παραγωγή και τη διακίνηση αντικειμένων του υλικού πολιτισμού του παρελθόντος. Εξετάζονται αντικείμενα από πηλό, λίθο, μέταλλο και υαλώδεις ύλες. Παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία και οι φυσικές ιδιότητες των πρώτων υλών, και η εγχειρηματική αλυσίδα της επεξεργασίας τους. Συζητώνται οι βασικότερες μέθοδοι φυσικοχημικής ανάλυσης και τα αποτελέσματά τους, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης αναλύσεων αντικειμένων από διάφορες προϊστορικές και ιστορικές περιόδους. Εκτός από τις παραδόσεις στο αμφιθέατρο, το μάθημα περιλαμβάνει και επίδειξη της χρήσης αναλυτικών οργάνων στα παρακάτω εργαστήρια:
(1) στο Εργαστήριο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, με την επίβλεψη του Αναπλ. καθηγ. Ορυκτολογίας και Πετρολογίας κ. Παναγιώτη Πομώνη,
(2) στη Μονάδα Συντήρησης του Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής και
(3) στο Εργαστήριο του Τομέα Αρχαιολογίας.και Ιστορίας της Τέχνης.
η-Τάξη: ARCH 579
Γ. Παπαδάτος, Π. Πετρίδης, Ε. Κεφαλίδου, Π. Πομώνης, 3 ώρες

Αττική ερυθρόµορφη αγγειογραφία της αρχαϊκής εποχής
Στο μάθημα παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι τεχνικές κατασκευής, τα σχήματα, οι χρήσεις, το εμπόριο και η εικονογραφία των αρχαϊκών αττικών ερυθρόμορφων αγγείων (περ. 530 π.Χ. – περ. 480/470 π.Χ.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μεθοδολογία της ‘ανάγνωσης’ των εικόνων, δηλαδή στην κατανόηση της οπτικής αφήγησης. η οποία διαφέρει πολύ από την αφήγηση μέσω του γραπτού ή του προφορικού λόγου. Παράλληλα, παρακολουθώντας χρονολογικά το έργο των σημαντικότερων αγγειογράφων και των εργαστηρίων τους, διερευνώνται οι ποικίλες σχέσεις των παραστάσεων και των φορέων τους με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της αρχαϊκής εποχής.
η-Τάξη: ARCH472
Ευ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Εικαστικές Τέχνες στην Ευρώπη, 1900-1945
Το μάθημα εστιάζει στις κυριότερες τάσεις στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική στην Ευρώπη από τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα έως το τέλος του Β΄ ΠΠ. Καλλιτεχνικά κινήματα και τάσεις, όπως ο Φωβισμός, ο Εξπρεσιονισμός, ο Κυβισμός, ο Φουτουρισμός, η Ρωσική Πρωτοπορία, η Αφαίρεση, το Νταντά, η Mεταφυσική Zωγραφική, ο Σουρεαλισμός, η Νέα Αντικειμενικότητα και άλλοι ρεαλισμοί του Μεσοπολέμου, η Σχολή του Bauhaus αλλά και ο αρχιτεκτονικός μοντερνισμός εξετάζονται στο κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και διανοητικό περιβάλλον της εποχής και στο πλαίσιο των εξελίξεων στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα. Μας απασχολούν οι μορφολογικοί πειραματισμοί και οι καλλιτεχνικές πρακτικές, η θεματολογία, τα προτάγματα καθώς και η ποικολομορφία, η πολυπλοκότητα και οι αντιφάσεις των ιστορικών πρωτοποριών της μοντέρνας τέχνης, τα εγχειρήματα επαναπροσδιορισμού της έννοιας του έργου τέχνης και η συγκρότηση της ταυτότητας του πρωτοποριακού καλλιτέχνη. Σχολιάζουμε, ακόμη, σημαίνουσες εκθέσεις και άλλους καλλιτεχνικούς θεσμούς της περιόδου και τον ιστορικό τους ρόλο.
η-Τάξη: ARCH1089
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Α. Μεγάλα ελληνικά ιερά
Εξέταση των μεγάλων ελληνικών ιερών (Oλυμπία, Δελφοί, Δήλος, Επίδαυρος) σε σχέση με το ιστορικό τοπίο και με έμφαση στην ιστορική τοπογραφία, την αρχιτεκτονική και τα αναθήματα. Πραγμάτευση ζητημάτων χωροθεσίας, λειτουργίας και οργάνωσης, καθώς και τυπολογίας των προπύλων, των στοών και των βωμών. Η εξέλιξη των ντόπιων αρχιτεκτονικών εργαστηρίων σε συνδυασμό με τις κυρίαρχες, επίσημες, διαθέσεις και το αφήγημα του ιερού. Η κίνηση των ‘ακαδημαϊκών’ αρχιτεκτονικών κύκλων στον Ελλαδικό χώρο. Το µάθηµα υποστηρίζεται από εβδοµαδιαίες προαιρετικές φροντιστηριακές ασκήσεις με θέμα τα κινητά ευρήµατα (αγγεία, γλυπτά, νοµίσµατα κ.ά.) από τα µεγάλα ελληνικά ιερά, είτε πρόκειται για αναθήµατα, είτε για αντικείµενα σχετιζόµενα µε τις δραστηριότητες σε αυτά. Οι φροντιστηριακές ασκήσεις µε τίτλο: «Αναθήµατα και χρηστικά αντικείµενα στα µεγάλα ελληνικά ιερά: τυπολογία – τελετουργική χρήση - καθηµερινή ζωή (η-Τάξη: ARCH812)», διεξάγονται υπό την επίβλεψη της Δρ. Φ. Μπαλλά (Ε.ΔΙ.Π.) στο Εργαστήριο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής (8ος όροφος, Αίθουσα 828-Α). Στο πλαίσιο των φροντιστηριακών ασκήσεων θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικές επισκέψεις στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
η-Τάξη: ARCH702
Χρ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες
Β. Νεοελληνική Γλυπτική (19ος αι.)́
Eξετάζεται η Νεοελληνική Γλυπτική σε σχέση με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα οργανώνονται επισκέψεις/ξεναγήσεις σε εκθέσεις και σε εργαστήρια γλυπτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH445
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Εισαγωγή στη Μουσειολογία
Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τον διεπιστημονικό κλάδο της Μουσειολογίας, ο οποίος μελετά την ιστορία και θεωρία των μουσείων και των συλλογών. Το μάθημα αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: Πώς ορίζουμε το μουσείο, το μουσειακό αντικείμενο, τη συλλογή, την πολιτισμική κληρονομιά; Ποιες οι αξίες και οι σύγχρονες προκλήσεις των μουσείων; Γιατί υπάρχουν μουσεία και ποιες οι σύγχρονες προκλήσεις για τη λειτουργία τους; Πώς ορίζουμε τις αξίες των μουσείων για διαφορετικές ομάδες πολιτών; Ποια τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα διαφορετικών τύπων μουσείων; Πώς προσεγγίζεται ιστορικά η συγκρότηση των συλλογών και η δημιουργία μουσείων; Ποιες οι μέθοδοι και πρακτικές διαχείρισης, επιμέλειας και ερμηνείας μουσειακών συλλογών; Ποια μπορεί να είναι η σχέση των μουσείων με τους επισκέπτες αλλά και ευρύτερα με την κοινωνία; Ποιο το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους στην Ελλάδα και ποιες προϋποθέσεις θέτουν διεθνή πρότυπα μουσειακής ηθικής και πρακτικής για την πιστοποίηση τους; Ποιο το εύρος του μουσειακού επαγγέλματος και πώς υπηρετείται ο επαγγελματισμός στα μουσεία;
η-Τάξη: ARCH 422
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα

Εισαγωγή στην Αιγαιακή προϊστορία
Το μάθημα στοχεύει σε μια γενική επισκόπηση της Αιγαιακής προϊστορίας από την Παλαιολιθική μέχρι το τέλος της Χαλκοκρατίας. Κυρίως θα ασχοληθούμε με τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου (εκτός της Κρήτης, χωρίς να παραλείπονται συσχετισμοί με τις εκεί εξελίξεις) και θα εστιάσουμε στα μεγάλα ιστορικά επεισόδια της εξέλιξης των πολιτισμών. Με αφορμή τα στοιχεία του υλικού πολιτισμού, εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του τροφοσυλλεκτικού σταδίου, η μετάβαση στις παραγωγικές οικονομίες με τα συνακόλουθά τους (μόνιμη εγκατάσταση, τεχνολογικές αλλαγές) και κυρίως οι πολιτισμοί της Χαλκοκρατίας. Παρουσιάζονται ανά περίοδο η οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα, η κεραμική και οι λοιπές τέχνες με τελικό στόχο την περιγραφή της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Ξεχωριστή προσοχή θα δοθεί στο φαινόμενο της Νεολιθικοποίησης, τις μεγάλες μεταβολές που παρατηρούνται στο β΄ μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. και τις επιπτώσεις των φαινομένων του ‘εκμινωισμού’, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μυκηναϊκό πολιτισμικό μόρφωμα που κυριαρχεί στους τελευταίους αιώνες της 2ης χιλιετίας π.Χ. στις περισσότερες περιοχές του νοτίου Αιγαίου.
η-Τάξη: ARCH925
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Μινωική Αρχαιολογία
Εισαγωγή στη Μινωική Αρχαιολογία. Ζητήματα ορολόγιας και μεθοδολογίας. Τα χρονολογικά συστήματα. Εξετάζονται συνοπτικά όλες οι περίοδοι ανάπτυξης του Μινωικού πολιτισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξέλιξη των τεχνών (κεραμεική, λιθοτεχνία, ελεφαντουργία, φαγεντιανουργία, τοιχογραφία κ.ά), από την Προανακτορική μέχρι και την Τελική Ανακτορική περίοδο.
η-Τάξη: ARCH173
Ελ. Πλάτων, 3 ώρες

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.Χ. - 1ος αι. π.Χ.)
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συνοπτική, συνολική θεώρηση της Αρχαιολογίας της περιόδου από τους Περσικούς Πολέμους μέχρι την υποταγή του τελευταίου ελληνιστικού βασιλείου, αυτού της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, στην κυριαρχία της Ρώμης το 30 π.Χ. Έμφαση δίνεται στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική, αλλά και στην κεραμική-αγγειογραφία – ιδίως των κλασικών χρόνων -, τη ζωγραφική και τα ψηφιδωτά. Παρακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης και βασικοί δημιουργοί, μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της κάθε εποχής. Εντοπίζονται τα προβλήματα της έρευνας και οι περαιτέρω προοπτικές μελέτης. Στο πλαίσιο του μαθήματος γίνονται επισκέψεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (κυρίως στη Συλλογή Γλυπτών), στο Μουσείο Ακρόπολης και στην Ακρόπολη. Δίνεται επίσης η δυνατότητα προαιρετικής, πρακτικής άσκησης στο στο Εργαστήριο Συντήρησης και στο Μουσείο Εκμαγείων του Τμήματός μας από τον συντηρητή Μ. Ρογκενμπούκε (Ε.ΔΙ.Π.) και τον γλύπτη Λ. Αραχωβίτη (Ε.ΔΙ.Π.)
η-Τάξη: ARCH 410
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Αρχαιολογία και τέχνη της Μέσης και Ύστερης Βυζαντινής περιόδου (7ος αι. – 1453)
Γενικό εποπτικό μάθημα για την αρχαιολογία και την τέχνη του Βυζαντινού κόσμου από την περίοδο των Μετασχηματισμών, στα μέσα του 7ου αιώνα, έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453. Προσφέρεται μια επισκόπηση των κυρίαρχων τάσεων στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική της περιόδου, καθώς και χαρακτηριστικών καταλοίπων του υλικού βίου. Έμφαση δίνεται στην κατανόηση των κύριων μεθοδολογικών εργαλείων προσέγγισης των έργων της βυζαντινής τέχνης και στην ένταξη των καλλιτεχνικών ρευμάτων στις ιστορικές συγκυρίες που καθόρισαν την πορεία του Βυζαντίου. Θα εξεταστεί κυρίως η αρχιτεκτονική και η ζωγραφική της περιόδου, παραδείγματα χρηστικών αντικειμένων, καθώς και στοιχεία οργάνωσης του χώρου. Το μάθημα θα ολοκληρωθεί με επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία.
η-Τάξη: ARCH741
Α. Δρανδάκη 3 ώρες

Η Τέχνη του Μπαρόκ και του Ροκοκό.
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι να αναδείξει τις πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων της νεώτερης Ευρωπαϊκής τέχνης από τον ύστερο 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Η ανάλυση της ύλης γίνεται ακολουθώντας κυρίως την ιστορική αλληλουχία, ώστε οι φοιτητές να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στην πιο πάνω περίοδο, ενώ παράλληλες αφηγήσεις επιτρέπουν τη συγκριτική προσέγγιση της παραγωγής σημαντικών καλλιτεχνικών κέντρων της Ευρώπης. Αναλύονται εκφάνσεις της τέχνης του Baroque, όπως εκφράστηκαν στην ιταλική χερσόνησο, στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Φλάνδρα, την Ολλανδία, τα γερμανόφωνα εδάφη, την Αγγλία. Μέσα από την ανάπτυξη ποικίλων μεθοδολογικών προσεγγίσεων (φορμαλιστική ανάλυση, εικονογραφία – εικονολογία, κοινωνική ιστορία, φεμινισμός, έργα τέχνης ως αντικείμενα μνήμης και τεκμήρια του υλικού πολιτισμού) οι φοιτητές μαθαίνουν να προσεγγίζουν πολύπλευρα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής και να κατανοούν τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 891
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Μνημειακή τοπογραφία των Αθηνών
Σύντομη εισαγωγή για την ιστορία της πόλεως, την ιστορία, τη διαδρομή και τα κατάλοιπα των τειχών κατά εποχές, καθώς και πλήρης παρουσίαση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της Ακροπόλεως, της Νότιας κλιτύος, της Αρχαίας και της Ρωμαϊκής Αγοράς, του Κεραμεικού και του Ολυμπιείου. Θα εξεταστούν οι μεταβολές στην τοπογραφία και πολεοδομική ανάπτυξη της Αθήνας κατά την ύστερη αρχαιότητα, οι ανακατατά¬ξεις που επέφερε στο κτισμένο περιβάλλον της η σταδιακή κυριαρ¬χία του χριστιανισμού και ο νέος ρόλος των πόλεων στο μεσαιωνικό Βυζάντιο.
η-Τάξη: ARCH682, ARCH358.
Χ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες
Π. Πετρίδης, 3 ώρες

Α. Ελληνική μνημειακή ζωγραφική
Σκοπός του μαθήματος είναι η μελέτη της ελληνικής μνημειακής ζωγραφικής από την Αρχαϊκή περίοδο έως και τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους. Εξετάζονται τα σωζόμενα έργα από τον ελληνικό και ελληνιστικό κόσμο, καθώς και οι μεταπλάσεις κλασικών έργων από καλλιτέχνες της ρωμαϊκής περιόδου. Με βάση σύγχρονες και μεταγενέστερες γραπτές πηγές επιχειρείται η συστηματική μελέτη της τεχνικής, της θεματογραφίας, και της ιστορικής εξέλιξης της αρχαιοελληνικής μνημειακής ζωγραφικής και αναλύεται η συμβολή συγκεκριμένων καλλιτεχνών.
η-Τάξη: ARCH 561
Δ. Πλάντζος, 3 ώρες
Β. Εικονογραφία και εικαστική αφήγηση, με έμφαση στην αττική αγγειογραφία (8oς-4ος αι. π.Χ.)
Κάθε εικόνα είναι μια πράξη επικοινωνίας και αποτελεί τμήμα μίας «αλυσίδας» που συνδέει τον εικαστικό δημιουργό με τον θεατή μέσω των συμφραζομένων της θέασης και της εικονογραφίας. Στο μάθημα παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι θεωρίες για τις διάφορες τεχνικές και την εξέλιξη της εικαστικής αφήγησης, τονίζεται η σημασία του πολιτισμικού πλαισίου και του διαδραστικού χαρακτήρα της διαδικασίας τηςθέασης για τη νοηματοδότηση ενός εικαστικού έργου, αναλύονται οι έννοιες της μικρο-δομής και μακρο-δομής της οπτικής αφήγησης, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης. Προαιρετικές μικρές εργασίες με παρουσίαση στην τάξη.
η-Τάξη: ARCH 963
Ευρ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Ανασκαφική και επεξεργασία αρχαιολογικού υλικού – Μουσειολογία.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εκπαίδευση των φοιτητών στην αρχαιολογική έρευνα πεδίου, με έμφαση στην ανασκαφή, και στις αρχές διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού μετά την ανασκαφή στο μουσείο. Οι κύριες έννοιες και ζητήματα που εξετάζονται είναι: αρχαιολογική μαρτυρία, αρχαιολογική θέση, στρωματογραφία, ανασκαφικές μέθοδοι, τεκμηρίωση ανασκαφικών δεδομένων. Επίσης εξετάζονται ζητήματα συντήρησης, μελέτης, συντήρησης και επεξεργασίας του αρχαιολογικού υλικού, και βασικές αρχές τεκμηρίωσης, επιμέλειας, ερμηνείας και έκθεσης αρχαιολογικών ευρημάτων στο πλαίσιο μουσειακών συλλογών. Στο πλαίσιο του μαθήματος διεξάγεται:
1) πρακτική άσκηση στην πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Πλάσι Μαραθώνα
2) φροντιστηριακή άσκηση διαλογής και καταγραφής αρχαίας κεραμικής στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης
3) θεωρία και πρακτική άσκηση στη συντήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων στην ανασκαφή και το εργαστήριο
4) εκπαιδευτικές δράσεις για σχολικές ομάδες, με επιλεγμένους φοιτητές αρχαιολογίας (και του συγκεκριμένου μαθήματος) ως εμψυχωτές.
Στην πρακτική άσκηση του μαθήματος συμβάλλει το μέλος Ε.ΔΙ.Π. Δρ. Α. Σφυρόερα (αρχαιολόγος) και το μέλος Ε.ΔΙ.Π Μισέλ Ρογκενμπούκε (συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης/ΜΔΕ στις Μουσειακές Σπουδές).
η-Τάξη: ARCH 492 (σημειώσεις, παρουσιάσεις και βιβλιογραφία)
Γ. Παπαδάτος, Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Χρόνια Κρίσης: Το τέλος της Ύστερη Εποχής του Χαλκού στην Ανατολική Μεσόγειο
Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα εξετάσουμε την πολιτική, κοινωνική και οικονομική οργάνωση των ανακτορικών κέντρων της Ανατολικής Μεσόγειου (Ανατολία, Συροπαλαιστίνη, Αίγυπτος) κατά τον 13ο αιώνα. Θα μελετήσουμε επίσης την περίοδο που ακολούθησε την κατάρρευσή τους (12ος - 8ος αι.).
η-Τάξη: ARCH639
K. Kοπανιάς, 3 ώρες

Tαφικά έθιμα στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ.
Μέσα από την εξέταση των «αθηναϊκών» ταφικών πρακτικών, όπως αυτές ανιχνεύονται στο τοπίο του θανάτου, στη θέση των νεκροταφείων, στον τρόπο ταφής, στην ταφική τυπολογία, στον τρόπο κτέρισης, στα είδη των κτερισμάτων, στη σήμανση των τάφων καθώς και στα κατάλοιπα των τελετουργικών επιτελέσεων, και λαμβάνοντας υπόψη τις ρυθμιστικές παραμέτρους που διέπουν το αθηναϊκό ταφικό τελετουργικό, και τον αντίκτυπο των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της περιόδου (π.χ. Περσικά, πελοποννησιακός πόλεμος, λοιμός, κ.ά.) επιδιώκεται η μελέτη της διαχείρισης της ανθρώπινης απώλειας στην Αθήνα και στην επικράτειά της κατά τον 5ο αι. π.Χ.
η-Tάξη: ARCH1065
Ν. Δημάκης, 3 ώρες

Η χρήση της γλυπτικής για την μνήμη και τίμηση του νεκρού στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους
Αντικείμενο του σεμιναρίου αυτού είναι η μελέτη της χρήσης γλυπτών έργων σε ταφικά μνημεία της περιόδου από τον ύστερο 4ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου. Θα διερευνηθούν η μορφή και η εικονογραφία των επιτυμβίων αγαλμάτων, των πολυτελών σαρκοφάγων και των ταπεινότερων στηλών, αλλά και τα μηνύματα που οι παραγγελιοδότες και οι καλλιτέχνες ήθελαν να μεταδώσουν μέσω αυτών. Έμφαση θα δοθεί στην αντιπαραβολή των ελληνικών, ‘ανατολικών’ και ρωμαϊκών παραδόσεων και πρακτικών κατά την πρώτη αυτή περίοδο ‘παγκοσμιοποίησης’. Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιείται επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Γλυπτών). e-class: ARCH653 Σεμινάριο με υποχρεωτική εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας. Προϋπόθεση για την κατανόηση του σεμιναρίου είναι η επιτυχής περάτωση των υποχρεωτικών μαθημάτων κορμού ΙΑ 12 (Κλασική Αρχαιολογία Β) και κατεύθυνσης ΙΑ 108 (Αρχαιολογία των ρωμαϊκών χρόνων).
η-Τάξη: ARCH653
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Στοιχεία αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής
H oνοµατολογία, τα συστατικά, η καταγωγή και η εξέλιξη των ρυθµών. Εµβάθυνση στην τεχνολογία, τις αναλογίες, τις τοιχοδοµίες, τα κυµάτια και την αισθητική. Η χωροθεσία των ελληνικών ιερών, των αγορών και άλλων συγκροτηµάτων. Εξετάζονται κτήρια ειδικής χρήσης όπως πρόπυλα, θόλοι, γυµνάσια, πρυτανεία και στοές.
η-Τάξη: ARCH617
Χρ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες

Η Κωνσταντινούπολη και οι ελλαδικές πόλεις κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο
Μελέτη της πολεοδομικής εξέλιξης της πρωτεύουσας της βυζαντινής αυτοκρατορίας και των πόλεων της περιφέρειας από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης έως τα μέσα του 7ου αι. μ.Χ.
η-Τάξη: ARCH 747
Π. Πετρίδης, 3 ώρες

Τέχνη στον Δημόσιο Χώρο: εναλλακτικές μνημειακές προτάσεις από το 1980 έως σήμερα
Το σεμινάριο εστιάζει σε εναλλακτικές εκδοχές της μνημειακότητας και στους μετασχηματισμούς του μνημείου στον διεθνή χώρο από το 1980 έως σήμερα. Ξεκινώντας με τα πρώτα «κλασικά» αντι-μνημεία και εξετάζοντας τις ιστορικές συνθήκες παραγωγής τους, διερευνούμε, στη συνέχεια, ποικίλους τύπους και έννοιες εναλλακτικής (αντι)μνημειακότητας. Εξετάζουμε, ακόμη, μόνιμες και εφήμερες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και δράσεις «μνημειακού ακτιβισμού» καθώς και σύγχρονα συμμετοχικά πρότζεκτ δημόσιας τέχνης – δημόσιας ιστορίας. Διερευνούμε τον ρόλο της «ιστορίας από τα κάτω» στην ανάδυση του αντι-μνημειακού παραδείγματος και μας απασχολούν ερωτήματα, όπως: Με τι μέσα πραγματεύονται οι σύγχρονοι καλλιτέχνες το επώδυνο παρελθόν και τραυματικά ιστορικά γεγονότα στον δημόσιο χώρο; Ποια είναι τα νέα μνημονικά ζητούμενα και τι είδους μνημειακή κουλτούρα διαμορφώνεται σήμερα; Πώς σχολιάζει η δημόσια τέχνη τα «κενά» της ιστορίας και της δημόσιας μνήμης αλλά και σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα; Επικεντρωνόμαστε σε μελέτες περίπτωσης από τον διεθνή χώρο, παρακολουθώντας, παράλληλα, την κριτική που ασκείται στην αντι-μνημειακή συνθήκη.
η-Τάξη: ARCH1094
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Eισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Eπιγραφική
Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών/-τριών με τις μεθόδους προσέγγισης και μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιγραφών. Eξετάζονται βασικές κατηγορίες ελληνικών επιγραφών δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως ψηφίσματα, νόμοι, διατάγματα, τιμητικές, αναθηματικές και επιτύμβιες επιγραφές. Eπιδιώκεται ο συσχετισμός των επιγραφικών πηγών με φιλολογικές μαρτυρίες και ιστορικά γεγονότα, καθώς επίσης με ζητήματα τοπογραφίας και προσωπογραφίας. Στο πλαίσιο του μαθήματος προβλέπονται επισκέψεις στο Eπιγραφικό Mουσείο και στην Αγορά της Αθήνας.
η-Τάξη: ARCH1533
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Ιστορία της Ελληνικής Χαρακτικής, 19oς–20ός αι.
Εξετάζονται η διδασκαλία του μαθήματος της χαρακτικής στο Βασιλικό Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οι καθηγητές και οι μαθητές. Μελετώνται χαράκτες και καλλιτέχνες που επιδόθηκαν στη χαρακτική, γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον βιοτέχνη και στον καλλιτέχνη χαράκτη, αναλύονται χαρακτικά έργα και προβάλλονται συμμετοχές τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, μνημονεύεται ο εφαρμοσμένος ρόλος της χαρακτικής, αναδεικνύεται η σύνδεσή της με την τυπογραφία κατά τον 19ο αιώνα, ερευνώνται η απήχηση των θεμάτων της στις κοινωνικές τάξεις και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Περιλαμβάνονται υποχρεωτικές επισκέψεις σε σχετικές εκθέσεις μουσείων, πινακοθηκών και αιθουσών τέχνης, καθώς και σε εργαστήρια σύγχρονων Ελλήνων χαρακτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Επιστήμη της Ιστορίας της Τέχνης
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν την ταυτότητα, το αντικείμενο και τη σημασία της επιστήμης της Ιστορίας της Τέχνης. Παρουσιάζονται βασικές προσεγγίσεις των έργων τέχνης, προσδιορίζεται η λειτουργία τους και αναλύονται κύριοι όροι. Επιπλέον επιχειρείται μια συνοπτική ιστορία των εξελίξεων στο επιστημονικό πεδίο της Ιστορίας της Τέχνης σε συνάρτηση με τη διδασκαλία του διακριτού αυτού γνωστικού πεδίου στον πανεπιστημιακό χώρο. Στόχος είναι να αναδειχθούν οι ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων, από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του αιώνα που πέρασε. Μέσα από διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις (βιογραφία, φορμαλιστική προσέγγιση, εικονογραφική – εικονολογική ανάλυση, κοινωνική ιστορία της τέχνης, ειδημοσύνη, φεμινιστική και ψυχαναλυτική ανάγνωση), επιδιώκεται η κατανόηση αντιπροσωπευτικών έργων ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 893
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Ιστορία της Ελληνικής Χαρακτικής, 19ος - 20ός αι.
Εξετάζονται η διδασκαλία του μαθήματος της χαρακτικής στο Βασιλικό Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οι καθηγητές και οι μαθητές. Μελετώνται χαράκτες και καλλιτέχνες που επιδόθηκαν στη χαρακτική, γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον βιοτέχνη και στον καλλιτέχνη χαράκτη, αναλύονται χαρακτικά έργα και προβάλλονται συμμετοχές τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, μνημονεύεται ο εφαρμοσμένος ρόλος της χαρακτικής, αναδεικνύεται η σύνδεσή της με την τυπογραφία κατά τον 19ο αιώνα, ερευνώνται η απήχηση των θεμάτων της στις κοινωνικές τάξεις και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Περιλαμβάνονται υποχρεωτικές επισκέψεις σε σχετικές εκθέσεις μουσείων, πινακοθηκών και αιθουσών τέχνης, καθώς και σε εργαστήρια σύγχρονων Ελλήνων χαρακτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Η Τέχνη της Μεταπολεμικής Εποχής: από τη Μοντέρνα στη Σύγχρονη Τέχνη
Το μάθημα εξετάζει σημαίνοντα ρεύματα και τάσεις που χαρακτήρισαν τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή από τη λήξη του Β΄ΠΠ έως τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Τάσεις της αφαίρεσης, νέες παραστατικές κατευθύνσεις, εκδοχές της ποπ αρτ, η μινιμαλιστική και η εννοιολογική τέχνη, η τέχνη της «θεσμικής κριτικής», νέα υβριδικά καλλιτεχνικά είδη (περιβάλλοντα, εγκαταστάσεις, περφόρμανς, χάπενινγκ) εξετάζονται στο ιστορικό περιβάλλον της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, του Ψυχρού Πολέμου, των φοιτητικών κινητοποιήσεων, του φεμινιστικού και του οικολογικού κινήματος κλπ. Σχολιάζουμε τη θέση του «κλασικού μοντερνισμού» στα τεχνοϊστορικά αφηγήματα της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου και διερευνούμε τα σημεία τομής/μετάβασης από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη, τις μεταξύ τους συνέχειες και ρήξεις, προσεγγίζοντας τη σύγχρονη τέχνη ως ιστορικό φαινόμενο. Παρακολουθούμε τον θεωρητικό λόγο που αναπτύχθηκε παράλληλα με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής και τον ρόλο του στην πρόσληψή τους, ενώ προσεγγίζουμε το θεσμικό πλαίσιο των τεχνών ως κρίσιμο παράγοντα διαμόρφωσης και κατανόησης της καλλιτεχνικής παραγωγής της περιόδου.
η-Τάξη: ARCH 1093
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Μουσειοπαιδαγωγική: το μουσείο ως χώρος μάθησης και δημιουργικότητας
Τα μουσεία, ως φορείς που συλλέγουν, επιμελούνται, ερμηνεύουν και εκθέτουν τον υλικό πολιτισμό και τη μνήμη κάθε κοινωνίας, αποτελούν συνεκτικό πεδίο συνάντησης πολλών επιστημών (αρχαιολογίας, ιστορίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, παιδαγωγικής, φιλοσοφίας, κ.ά.). Παράλληλα, ο τρισδιάστατος κόσμος των αντικειμένων τους, με τους χωρικούς όσο και νοηματικούς συσχετισμούς που δημιουργούν, αποτελεί ιδανικό πεδίο προσωπικής αναζήτησης και εξέλιξης για κάθε άτομο ή ομάδα με στόχο την αποτελεσματική εξατομικευμένη μάθηση, την απόκτηση νέων γνώσεων, δεξιοτήτων και εμπειριών, την παραγωγή νοήματος, τη διαμόρφωση πολιτισμικών αξιών, τη ψυχαγωγία, την ανάπτυξη της έρευνας και της δημιουργικής έκφρασης. Τα τελευταία χρόνια, τα μουσεία ανταποκρινόμενα στην ευρεία εκπαιδευτική και κοινωνική τους αποστολή, που στοχεύει στην ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και στην ποιοτική αλλαγή της ζωής των πολιτών, αξιοποιούν σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μάθηση και την προοδευτική εκπαίδευση και υλοποιούν πληθώρα δράσεων για διαφορετικές ομάδες στόχευσης (με κυρίαρχη τα παιδιά και τις σχολικές ομάδες). Έχουν, δε, εμπράκτως αποδείξει, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ότι αποτελούν βασικούς συν-εταίρους της επίσημης και τυπικής εκπαίδευσης για την παραγωγή εναλλακτικών εκπαιδευτικών εφαρμογών και εμπειριών με αφετηρία (αλλά όχι και «τερματικό σταθμό») τη θεματολογία που προσφέρουν τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της α’βάθμιας και β’βάθμιας εκπαίδευσης. Το μάθημα της μουσειοπαιδαγωγικής θέτει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τη θεωρία και την πράξη της μουσειακής εκπαίδευσης, η οποία εντάσσεται στα ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα της μουσειολογίας και της παιδαγωγικής.
η-Τάξη: ARCH 471
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα