Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις βασικές έννοιες των ιστορικών σπουδών (χρόνος, χώρος, ιστορικό γεγονός, δομές, πηγές κ.ά.) και τη μεθοδολογία τους (επιλογή και χρήση πηγών, διασταύρωση και αξιολόγησή τους, αρχειακή έρευνα κ.ά.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους σύγχρονους προβληματισμούς για την ιστορία, καθώς και στα νέα ερευνητικά πεδία μελέτης της. Εξετάζεται ακόμη η ιστορική συγκρότηση της έννοιας των ιστορικών σπουδών, καθώς και η σημερινή τους θέση στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών και των κοινωνικών επιστημών. Τέλος, συστατικό στοιχείο του μαθήματος αποτελεί η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με διαφορετικά είδη ιστορικών πηγών, με την κριτική ανάγνωση τους, καθώς και με τη συγγραφή ιστορικών εργασιών. Με τη συνεπικουρία των Ε.Δ.Ι.Π. Ανδρέα Αντωνόπουλου και Χ. Μπαλή, οι οποίοι θα προσφέρουν τρίωρη διδασκαλία για την αρχειακή έρευνα και την εκπόνηση εργασιών. Το μάθημα γίνεται με τη συνεπικουρία των μελών Ε.Δ.Ι.Π., κου Α. Αντωνόπουλου και κας Χ Μπαλή, οι οποίοι θα προσφέρουν τρίωρη διδασκαλία για την αρχειακή έρευνα και την εκπόνηση εργασιών, καθώς και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις.
η-Τάξη: ARCH508
Δ. Λαμπροπούλου,3 ώρες

Από τη δημιουργία της πόλεως έως και τα τέλη της βασιλείας του Φιλίππου Β´
Θα εξεταστούν η εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού κόσμου κατά την αρχαϊκή περίοδο, η εμφάνιση και οργάνωση της πόλεως ως μορφής πολιτειακής οργάνωσης, η νομοθεσία, ο αποικισμός, η τυραννίδα καθώς και η μετάβαση στους κλασσικούς χρόνους, οι εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, η σύγκρουση με τους Αχαιμενίδες, η ηγεμονία της Αθήνας και η τελική αναμέτρηση με τη Σπάρτη, ο πόλεμος μεταξύ Σπάρτης και Περσίας και η κατάληξή του, η ηγεμονία της Σπάρτης και η ίδρυση της Β´ Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Σπαρτιατικές παρεμβάσεις στη Βοιωτία και η κατίσχυση της Θήβας, η Κοινή Ειρήνη, ο Συμμαχικός πόλεμος και τέλος το βασίλειο των Μακεδόνων υπό τον Φίλιππο Β´.
η-Τάξη : ARCH1030
Σ. Ψωμά, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους από τον 4ο έως τον 11ο αιώνα
Βασικές δομές του βυζαντινού κράτους (πολιτική ιδεολογία, πολιτειακοί παράγοντες, κρατική οργάνωση). Τομές στην πολιτική, κοινωνική, θρησκευτική, οικονομική και πολιτισμική ιστορία της αυτοκρατορίας κατά την υπό εξέταση εποχή.
η-Τάξη: ARCH959
Κ.Νικολάου, 3 ώρες

Οικονοµικοκοινωνική - πνευµατική - εθνική πορεία του Ελληνισµού από την άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και τις αρχές του 19ου αι.
Το μάθημα καλύπτει την περίοδο από τον 15ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Στόχος του είναι η ανάδειξη πτυχών που αφορούν την κοινωνικο-οικονομική, πολιτική, διανοητική και εθνική συγκρότηση των πληθυσμών του ελληνικού χώρου και της ελληνικής διασποράς στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, καθώς και η ανίχνευση των διαφορετικών αποτυπωμάτων της οθωμανικής κατάκτησης στον ελληνικό χώρο.
η-Τάξη: ARCH303
Β.Σειρηνίδου, 3 ώρες

Εισαγωγή και επισκόπηση της Ρωμαϊκής Ιστορίας από τις αρχές έως και την περίοδο του Διοκλητιανού.
Εισαγωγική επισκόπηση της εξέλιξης της Ρωμαϊκής Ιστορίας από την ίδρυση της Ρώμης (753 π.Χ.) έως και την Τετραρχία του Διοκλητιανού (305 μ.Χ.). Ειδικότερα, έμφαση θα δοθεί στα εξής θέματα: στους πολιτικούς θεσμούς, το πολίτευμα και την κοινωνική οργάνωση της ρεπουμπλικανικής Ρώμης, στην επέκταση της Ρώμης στην Ιταλία και τη Μεσόγειο και τις συνέπειές της, στην κρίση της ρωμαϊκής res publica κατά τον ύστερο 2ο και τον 1ο αιώνα π.Χ., στη συγκρότηση του καθεστώτος της Ηγεμονίας (principatus) επί Αυγούστου, στη διοικητική οργάνωση και την κοινωνική διαστρωμάτωση του Ρωμαϊκού Κράτους κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους, στην κρίση του 3ου αιώνα μ.Χ.
η-Τάξη: ARCH701
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες.

Μεθοδολογικά προβλήματα της Ιστορίας
Πώς από τα άπειρα συμβάντα και φαινόμενα του παρελθόντος χρόνου δημιουργούμε συνεκτικές ιστορίες, ιστορίες με νόημα; Είναι η ιστορία ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο οι σύγχρονες κοινωνίες σχετίζονται με το παρελθόν; Ποιος είναι ο ρόλος του μύθου, της μνήμης, της τέχνης; Τι ονομάζουμε δημόσια ιστορία; Τι είναι η ιστορική εμπειρία; Τα μεγάλα ρεύματα στην ιστορική σκέψη: Ιστορισμός και κοινωνική ιστορία, οι μεγάλες διάρκειες και ο δομισμός, από την κουλτούρα στην πολιτισμική ιστορία, μικροϊστορία και κοινωνική ανθρωπολογία, μνημονικές σπουδές, προφορική ιστορία και ψυχανάλυση, φεμινισμός και έμφυλη ιστορία, μετα-ιστορία και γλωσσική στροφή. Μεταμοντερνισμός και το πρόβλημα της αλήθειας. Δια-εθνική ιστορία και ιστοριογραφία. Tι σημαίνει το τέλος της Ιστορίας, και ποιο το μέλλον των ιστορικών σπουδών και των ιστορικών;
Ευ. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες της Πρώιμης Νεότερης Περιόδου (16ος-18ος αι.)
Κοινωνική διαστρωμάτωση και οικονομική συγκρότηση, σχέσεις εξουσίας, πολιτισμικές παραδόσεις και συλλογικές νοοτροπίες, ζητήματα συγκρότησης ταυτοτήτων (κοινωνικών, έμφυλων, θρησκευτικών, εθνοτικών, εθνικών). Παράγοντες και όψεις του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού μετασχηματισμού των δυτικών κοινωνιών, 1500-1789.
η-Τάξη: ARCH100
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Εντοπισμός των κομβικών φαινομένων και τομών στην εξέλιξη των ανθρωπίνων κοινωνιών από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης έως σήμερα. Η διαδρομή αυτή θα παρακολουθηθεί με την βοήθεια χαρτών, πρωτογενών πηγών και κειμένων, θα ενισχυθεί δε με την προβολή φωτεινών διαφανειών καθώς και με το άκουσμα μουσικών παραδειγμάτων. Το μάθημα θα συνοδεύεται από επισκέψεις σε Μουσεία, ιστορικούς χώρους και χώρους λατρείας. Κατά την εξέταση του μαθήματος ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην γνώση της γεωγραφίας και στην εξοικείωση με τον παγκόσμιο χάρτη.
η-Τάξη: ARCH309
Ευ.Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Εξετάζονται οι κυριότερες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της ελληνικής ιστορίας από το κίνημα στο Γουδί (1909) έως την εμπλοκή της Ελλάδας στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940). Ανάμεσα στα άλλα, αναλύονται οι θεματικές ενότητες: βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, οι Εθνικοί Πόλεμοι (1912-1922), η αποκατάσταση των προσφύγων, η αγροτική οικονομία, η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου, το καθεστώς Ι. Μεταξά. Η παρουσίαση της ύλης των μαθημάτων θα συνοδεύεται από έντυπο υλικό με πρωτογενείς πηγές και από επισκέψεις σε μουσεία και τόπους ιστορικής μνήμης. Συνεπικουρία του Α. Αντωνόπουλου (Ε.ΔΙ.Π.), ο οποίος στο πλαίσιο του μαθήματος θα προσφέρει την (τρίωρη) διδασκαλία.
η-Τάξη: ARCH304
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Πηγές
Το σεμινάριο επικεντρώνεται στην εξοικείωση με τους διαφορετικής φύσης πηγές για την Αρχαία Ελληνική Ιστορία, την αξιολόγησή και αξιοποίησή τους και το συνδυασμό τους. Φιλολογικές μαρτυρίες κυρίως, αλλά και όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο, και επιγραφές που αφορούν στο δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο, νομίσματα και αρχαιολογικά δεδομένα συνεξετάζονται με στόχο την πληρέστερη ερμηνεία του Αρχαίου Ελληνικού Κόσμου.
η-Τάξη: ARCH1143
Σ. Ψωμά, 3 ώρες

Η διατροφή και η ιδεολογικοποίηση της τροφής στις μεσαιωνικές κοινωνίες της Ευρώπης
Η διατροφική επιλογή και η επακόλουθη κατανάλωση μιας σειράς τροφίμων αποτελούν πολύπλοκες διαδικασίες, οι οποίες επηρεάζονται από ένα σύνολο ποικίλων και αλληλεξαρτώμενων παραγόντων. Οι έμφυτες προτιμήσεις, η εξατομικευμένη επιλογή και το φυσικό περιβάλλον ορίζουν τη διαθεσιμότητα των αγαθών προς βρώση, ενώ το εθιμικό και πολιτισμικό υπόβαθρο, η κοινωνική πραγματικότητα, αλλά και οι συγκεκριμένες θρησκευτικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις νοηματοδοτούν τις διατροφικές επιλογές και προσδίδουν πνευματική και ηθική υπόσταση στα υλικά αγαθά. Για παράδειγμα, ο χριστιανισμός, ως κυρίαρχη θρησκεία στη μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη, ορίζει τις τροφοληπτικές επιλογές των ιστορικών υποκειμένων μέσω της επιβολής περιοριστικών διαιτητικών κανόνων, διατροφικών απαγορεύσεων και τελετουργικών εμπειριών συντελώντας καθοριστικά στη δόμηση της σχέσης του ατόμου με την τροφή. Στο σεμινάριο αυτό ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο διατροφικό δίπολο της λαιμαργίας και της νηστείας, στις αποκλίνουσες διατροφικές επιλογές των οπαδών των αιρετικών κινημάτων που προέβαλλαν μια εναλλακτική διατροφική οδό, αλλά και στην επονομαζόμενη holy anorexia ή anorexia nervosa, ως μια ακραία έκφραση νηστείας και προσπάθειας τιθάσευσης του σώματος, η οποία με σύγχρονους επιστημονικούς όρους ορίζεται ως διατροφική διαταραχή.
η-Τάξη: ARCH1189
Ν. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία
Tο σεμινάριο αυτό θα επικεντρώσει στην άρση της πολιτισμικής αποξένωσης των δύο τμημάτων της Χριστιανοσύνης και στη εμφάνιση μίας νέας δυναμικής στις μεταξύ τους σχέσεις μέσα από την αναγκαστική συνύπαρξη τους στην Ανατολή μετά το 1204 και τις αλληλοεπιδράσεις που αυτή επέφερε σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Από το 1261 και εξής μέσα από μία συγκυρία παραγόντων δημιουργούνται πολύμορφοι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο κόσμους : η στροφή του Βυζαντίου προς τη Δύση για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, μία εξαιρετικά έντονη και ευρηματική βυζαντινή διπλωματία προσανατολισμένη στα μεγάλα κέντρα της Ευρώπης, η Κωνσταντινούπολη ως πόλος έλξης Ιταλών ουμανιστών και η μοναδική συμβολή χαρισματικών Βυζαντινών λογίων στην αμοιβαία πολιτισμική προσέγγιση Βυζαντίου–Δύσης, θα οδηγήσουν στο φαινόμενο των ουσιαστικών πολιτισμικών σχέσεων ανάμεσα στο φθίνον Βυζάντιο και την Αναγεννησιακή Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH450
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Όψεις της κοινωνίας και των θεσμών στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.
Αντικείμενο του σεμιναρίου είναι η εξέταση ζητημάτων που αφορούν τις αρχαίες ελληνικές κοινωνίες και το θεσμικό τους πλαίσιο. Ειδικότερα θα μελετηθούν ζητήματα που αφορούν
• το γυμνάσιο, την εφηβεία, την εκπαίδευση
• τις γιορτές και τη συμμετοχή της κοινότητας σε αυτές
• τους μέτοικους και την εμπλοκή τους στη ζωή των πόλεων
• τους δούλους και τους απελεύθερους
• τις γυναίκες και την παρουσία τους στα κοινά
• τα σωματεία και τη λειτουργία τους
Η προσέγγιση των θεμάτων θα γίνει μέσα από γραπτές μαρτυρίες ς (γραμματειακές πηγές, επιγραφές) με τη συνεπικουρία αρχαιολογικώνν μαρτυριών.
η-Τάξη: ARCH1069
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Ευρωπαϊκές πόλεις, 19ος–20ός αι..
Στο σεμινάριο εξετάζεται η ιστορία του ευρωπαϊκού αστικού χώρου κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Μας απασχολεί η αστικοποίηση ως κομβικός μετασχηματισμός της νεωτερικότητας, συνδεόμενος με θεμελιώδεις διεργασίες και μεταβολές στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία που λαμβάνουν χώρα κατεξοχήν στις πόλεις της νεότερης και σύγχρονης Ευρώπης. Ειδικότερα θα εξετασθούν το μέγεθος, ο πληθυσμός, ο χαρακτήρας, η τυπολογία, η εσωτερική διάρθρωση και η κοινωνική χωροταξία, η διοίκηση, οι υποδομές, οι αναπλάσεις, η καθημερινότητα και η πρόσληψη των αστικών κέντρων. Πέρα από την ανάλυση των γενικών τάσεων, το σεμινάριο θα εμβαθύνει σε συγκεκριμένα παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων. Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο συνιστώνται η αναγνωστική ικανότητα της αγγλικής γλώσσας και η προηγούμενη επιτυχής παρακολούθηση του μαθήματος ΙΙ 14: Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Α΄.
η-Τάξη: ARCH756
Κ. Ράπτης, 3 ώρες

Φραγκικές ηγεμονίες στον ελλαδικό χώρο (12ος-15ος αι.): Πολιτική, κοινωνία και πολιτισμός
Το σεμινάριο επικεντρώνεται στα κρατικά μορφώματα που ιδρύθηκαν στον ελλαδικό χώρο από τους διάφορους Δυτικούς («Φράγκους»), εξαιρουμένων των βενετικών κτήσεων. Τα περισσότερα προέκυψαν ως αποτέλεσμα της Τέταρτης Σταυροφορίας (Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, πριγκιπάτο της Αχαΐας, κ.ο.κ.), αλλά κάποια δημιουργήθηκαν νωρίτερα ή αργότερα από το 1204 (π.χ. το κράτος των Ιωαννιτών Ιπποτών στα Δωδεκάνησα τον 14ο αιώνα). Εξετάζεται τόσο η πολιτική ιστορία των παραπάνω κρατών, όσο και μια σειρά από θέματα όπως: διακυβέρνηση, κοινωνία, θρησκεία, οικονομία, πολιτισμός, κ.ά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις σχέσεις ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους, στις συνέχειες και τις τομές ως προς την προγενέστερη βυζαντινή πραγματικότητα, καθώς και στις συνέπειες και τη σημασία των φραγκικών κρατών αυτών στην ιστορία του ελλαδικού χώρου γενικότερα.
η-Τάξη: ARCH1038
Ν. Χρύσης, 3 ώρες

Το κυνήγι των μαγισσών στη Δύση, 1500-1700
Λόγιες και λαϊκές θεωρήσεις, προσβάσεις και χρήσεις της μαγείας στην καθημερινότητα των ανθρώπων.Ο ομογενοποιητικός διωκτικός λόγος της εκκλησιαστικής και κοσμικής ελίτ και οι λαϊκές προσλήψεις της μαγείας: Sabbath και maleficium.Η αυτενέργεια της κοινότητας και η εργαλειοποίηση της μαγείας. Η έμφυλη διάσταση του κυνηγιού των μαγισσών.Μαγεία, φτώχεια και περιθωριακότητα. Αμφισβητήσεις της ύπαρξης μάγων και μαγισσών και εναντιώσεις στο κυνήγι των μαγισσών, από τον Weyer στον Scot.
Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο απαιτούνται καλή γνώση της αγγλικής και η προηγούμενη παρακολούθηση στο υποχρεωτικό μάθημα ειδίκευσης ΙΙ 19 Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Β΄.
η-Τάξη: ARCH111
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Μετά τον πόλεμο: κοινωνία, πολιτική, πολιτισμός στην Ελλάδα, 1945-1967
Οι δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούν μια διακριτή ιστορική περίοδο τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές πλαίσιο, την οποία διατρέχουν τάσεις που άλλαξαν τη μορφή του κόσμου, όπως είναι η αποαποικιοποίηση, ο Ψυχρός Πόλεμος, το κράτος πρόνοιας και η οικονομική άνοδος, τα νέα κοινωνικά κινήματα, η πολιτιστική επανάσταση. Η ελληνική κοινωνία συμμετείχε σε αυτό το διεθνές γίγνεσθαι φέροντας επί χρόνια το πολιτικό, κοινωνικό και συναισθηματικό φορτίο του εμφύλιου πολέμου. Ωστόσο, εκτός από τη μεγάλη τομή του Εμφυλίου, πολλές ακόμα σημαντικές καμπές και μετασχηματισμοί συνέβησαν στον ελληνικό χώρο μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960. Στο σεμινάριο, θα μας απασχολήσουν βασικές πτυχές της εμφυλιοπολεμικής περιόδου, θα επικεντρωθούμε, ωστόσο, κυρίως στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, και πιο συγκεκριμένα στις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιδεολογικές διεργασίες της εποχής, σε ρεύματα και συζητήσεις που δεν αναφέρονται άμεσα στην κεντρική πολιτική, συνδέονται εντούτοις μαζί της, καθώς διαμορφώνονται από αυτήν και τη διαμορφώνουν. Θα ασχοληθούμε, επίσης, με τα ιστοριογραφικά ερωτήματα που έχουν τεθεί για την περίοδο, με την πολλαπλότητα, τις δυνατότητες και τις δυσκολίες των διαθέσιμων πηγών (διαφορετικά είδη αρχείων, Τύπος, μαρτυρίες, κινηματογράφος, λογοτεχνία, διαφήμιση κ.τ.λ.), αλλά και με διαφορετικά είδη ανάλυσης, που έχουν προταθεί για κεντρικές όψεις της εποχής, όπως είναι η κοινωνιολογική, η πολιτική και η ανθρωπολογική. Για την ευκολότερη και αποδοτικότερη παρακολούθηση του σεμιναρίου, συνιστάται οι φοιτητές/φοιτήτριες να έχουν εξεταστεί επιτυχώς στο υποχρεωτικό μάθημα κατεύθυνσης Ιστορίας ΙΙ 84 «Ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου Ι».
η-Τάξη: ARCH964
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Πόλεις και κόμβοι της Μεσογείου από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα
Στο πλαίσιο του μαθήματος μελετώνται οι μεσογειακές πόλεις και οι κόμβοι του Βυζαντίου κατά την πρώιμη περίοδο (4ος-7ος αι.) ως βασικά σημεία διοίκησης, κοινωνικής δυναμικής, θρησκευτικών και εκκλησιαστικών εξελίξεων και ως κέντρα ή σταθμοί μετακινήσεων ανθρώπων και αγαθών όπως και διακίνησης ιδεών. Εξετάζονται μητροπόλεις από την Καρχηδόνα μέχρι την Αλεξάνδρεια και την Ιερουσαλήμ, μαζί με μεγάλες νήσους, που δικτύωναν την αυτοκρατορία. Διερευνώνται οι θεσμικές μεταβολές, η αλλαγή της χρήσης του δημόσιου χώρου, η επισκοπική εξουσία, οι σχέσεις με την ύπαιθρο και οι επιπτώσεις φυσικών καταστροφών αλλά και της ιουστινιάνειας πανώλης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αναδεικνύονται οι πόλεις ως συνεκτικός και ανθεκτικός χώρος απαραίτητος για τη μεσογειακή/αυτοκρατορική συνδεσιμότητα, ενώ καταδεικνύεται η σημασία τους πέρα από το παρωχημένο σχήμα της παρακμής.
η-Τάξη: ARCH198
Μ.-Κ. Ιωάννου, 3 ώρες

Οι διεθνείς σχέσεις του Βυζαντίου τον Ύστερο Μεσαίωνα (13ος-15ος αι.).
Με πυρήνα και βασικό πεδίο ανάλυσης των διεθνών εξελίξεων το Βυζάντιο τους δύο τελευταίους αιώνες της ιστορίας του, το μάθημα αυτό αναλύει το διεθνές περιβάλλον σε μεσαιωνικά συμφραζόμενα μέσα από μία νέα οπτική: αυτή των διεθνών σχέσεων που ύφανε η ηγεσία των Παλαιολόγων αυτοκρατόρων σε αναζήτηση σύγκλισης και συνύπαρξης με χριστιανικές και ισλαμικές δυνάμεις στην παγκόσμια σκηνή. Η νέα αυτή οπτική υπαγορεύτηκε από το Παγκόσμιο Σύστημα του Ύστερου Μεσαίωνα, το οποίο συνιστούσε την κινητήρια διαπολιτισμική δύναμη της ιστορικής διαδικασίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του Βυζαντίου και η πορεία του δεν θα ήταν εφικτό να αναλυθούν ή να αξιολογηθούν μεμονωμένα αλλά μόνο στο ευρύτερο πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό περιβάλλον διασύνδεσης και αλληλεπίδρασης του με τις άλλες δυνάμεις.
η-Τάξη: ARCH1088
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας στη νεότερη Ευρώπη
Εξετάζονται κεντρικά ζητήματα και βασικές όψεις της ιστορίας κατά κύριο λόγο της παιδικής ηλικίας αλλά ευρύτερα και της νεότητας στην Ευρώπη (προπάντων στην βόρεια, την βορειοδυτική και την δυτική Ευρώπη, αλλά και γενικότερα στον λεγόμενο δυτικό κόσμο) από τον 18ο αιώνα μέχρι την μεσοπολεμική περίοδο, με εκτενείς αναδρομές στην πρώιμη νεότερη και την μεσαιωνική εποχή: το ιστορικό περιεχόμενο της κατηγορίας «παιδική ηλικία», οι κυρίαρχες αντιλήψεις, λόγοι και πρακτικές των ενηλίκων σε σχέση με τα παιδιά, η καθημερινή ζωή, η θέση, ο ρόλος, οι εμπειρίες των παιδιών, στο πλαίσιο οικιακών ομάδων, ιδρυμάτων, εκπαιδευτικών μηχανισμών, ομάδων ομηλίκων, εθνικών κρατών και αποικιακών αυτοκρατοριών, πάντοτε σε συνάρτηση με το φύλο και την κοινωνική τάξη.
η-Τάξη: ARCH481
Μ.Παπαθανασίου, 3 ώρες

Η ευρωπαϊκή οικονομία ύστερος 19ος – 20ός αι.
Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στην οικονομική ιστορία της Ευρώπης από την εποχή της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης και της εδραίωσης της παγκόσμιας οικονομικής κυριαρχίας προπάντων των δυτικοευρωπαϊκών κρατών έως την εποχή της παγκοσμιοποίησης, οπότε η Ευρώπη (ως ευρωπαϊκή Ένωση) εξακολουθεί να συνιστά βασικό, αλλά όχι πλέον τον κυρίαρχο, πυλώνα της παγκόσμιας οικονομίας. Εξετάζονται οι ιδεολογικοί-πολιτικοί όροι καθώς και οι δημογραφικές, κοινωνικές, τεχνολογικές και θεσμικές προϋποθέσεις των οικονομικών εξελίξεων και μεταβολών, ενώ δίνεται έμφαση στις ενδο-ευρωπαϊκές διαφορές και συγκλίσεις, και στην παγκόσμια διάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στο επίκεντρο θα βρεθούν ακόμη οι οικονομικές συνθήκες που διαμόρφωσαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, η εγκαθίδρυση και κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην ανατολική Ευρώπη και οι οικονομικές πολιτικές που διαμορφώθηκαν γύρω από το δίπολο κράτος και αγορά (ελεύθερη οικονομία) με κύριο χαρακτηριστικό τη μεγαλύτερη εμπλοκή του κράτους ως παρεμβατικού, διευθυντικού και αναδιανεμητικού μηχανισμού της οικονομίας κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα.
η-Τάξη: ARCH755
Κ. Ράπτης, 3 ώρες

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, 1929-1967
Εξέταση της εξέλιξης του ελληνικού πολιτικού συστήματος κατά την περίοδο από την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θα αναλυθούν οι πολιτικές δυνάμεις και οι μετεξελίξεις τους, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1936, η διενέργεια των μεταπολεμικών εκλογών, η αναζήτηση νέων κατευθύνσεων και αναπτυξιακών στρατηγικών στη μεταπολεμική εποχή, η επιρροή διεθνών ιδεολογικών τάσεων, η επιρροή του εμφυλίου πολέμου και η μετεμφυλιακή πραγματικότητα, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1967. Επιπλέον, θα εξεταστούν οι συγκλίσεις και αποκλίσεις του ελληνικού πολιτικού συστήματος με τα αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά της μεταπολεμικής εποχής, με έμφαση στη Γαλλία και την Ιταλία.
η-Τάξη: ARCH271
Ευ. Χατζηβασιλείου, 3 ώρες

Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε μία από τις κεντρικές ιστορικές εμπειρίες του εικοστού αιώνα σε πλανητικό επίπεδο, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Το μάθημα θα προσεγγίσει τις συνθήκες στην κατεχόμενη Ελλάδα σε σύγκριση με την υπόλοιπη υπό ναζιστική κατοχή Ευρώπη, καθώς και τις κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στον ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Θα μελετηθούν η οικονομική αποδιάρθρωση και η πείνα, η πολιτική των κατοχικών δυνάμεων και η τρομοκρατία σε βάρος του άμαχου πληθυσμού, η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων, το πολύπτυχο φαινόμενο του δωσιλογισμού, η ανάπτυξη του κινήματος της Αντίστασης, οι εμφύλιες συγκρούσεις στη διάρκεια της Κατοχής, τα Δεκεμβριανά και οι συνάφειες ανάμεσα στην περίοδο της Κατοχής και σε εκείνη του Εμφυλίου Πολέμου. Θα θιγούν επίσης ζητήματα που αφορούν τη θέση του πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης στη συλλογική μνήμη και τη δημόσια ιστορία. Στόχος του μαθήματος είναι προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες βασικές γνώσεις για την περίοδο της Κατοχής και να τους εισαγάγει στην πλούσια σχετική βιβλιογραφία που έχει παραχθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
η-τάξη: ARCH663
Δ. Λαμπροπούλου, 3 ώρες

Σταυροφορίες και σταυροφορικά κράτη
Το μάθημα καλύπτει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης και των επαφών της με τον ευρύτερο κόσμο. Οι σταυροφορίες αποτελούν ταυτόχρονα παράγοντα και αποτέλεσμα της δυναμικής ανάπτυξης και επέκτασης της λατινικής Χριστιανοσύνης σε διάφορα πεδία (πολιτικό, στρατιωτικό, οικονομικό, πολιτισμικό) και προς όλες τις κατευθύνσεις, από τον 11ο αι. και εξής. Αντικείμενο του μαθήματος αποτελούν τόσο οι πιο «διάσημες» σταυροφορίες που κατευθύνθηκαν προς τους Άγιους Τόπους εναντίον των Μουσουλμανικών δυνάμεων, όσο και η λιγότερο γνωστή σταυροφορική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε σε πολλά άλλα μέτωπα: π.χ. στην Ιβηρική Χερσόνησο, στη Βαλτική, στον ελλαδικό και βαλκανικό χώρο, αλλά ακόμα και εντός της δυτικής Ευρώπης. Εξετάζονται, μεταξύ άλλων, οι θεωρητικές βάσεις, τα θεσμικά χαρακτηριστικά και η εξέλιξη του σταυροφορικού κινήματος, τα «σταυροφορικά κράτη» που ιδρύθηκαν τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στα άλλα «σύνορα» της λατινικής Ευρώπης, τα κίνητρα των σταυροφόρων, η κριτική που τους ασκήθηκε, οι συνέπειες των σταυροφοριών, καθώς και η σύγχρονη σχετική ιστοριογραφία.
η-τάξη: ARCH1036
Ν. Χρύσης, 3 ώρες

Ο κόσμος του Ισλάμ: από τις απαρχές μέχρι τον 14ο αιώνα
Το μάθημα καλύπτει την ιστορία του Ισλάμ από τον 7ο έως τις αρχές του 14ου αιώνα, από την εμφάνισή του στην Αραβία μέχρι την ανάδυση του οθωμανικού κράτους. Γίνεται, συνδυαστικά, μία χρονολογική και θεματική προσέγγιση: πρώιμες κοινότητες, άνοδος/παρακμή χαλιφάτων και γεωγραφικές επεκτάσεις, καθώς και διαμόρφωση θεολογίας, ισλαμικού δικαίου, σουφισμού, και διαφορές μεταξύ σουνιτικού και σιιτικού Ισλάμ. Εξετάζει τις πνευματικές και πολιτισμικές συμβολές (επιστήμες, φιλοσοφία, τέχνη, λογοτεχνία), τις σχέσεις με το Βυζάντιο, τα σταυροφορικά κράτη κ.ά. Έμφαση δίνεται στη μεταμόρφωση του Ισλάμ σε παγκόσμια θρησκεία, στους τρόπους με τους οποίους οι μεσαιωνικές ισλαμικές κοινωνίες ισορρόπησαν ανάμεσα στην ενότητα και στην ποικιλομορφία, καθώς και στη διαρκή σημασία αυτής της πολιτισμικής κληρονομιάς στον σύγχρονο κόσμο.
η-τάξη: ARCH1199
Σ. Ιλιτζάκ, 3 ώρες

Περιβάλλοντα φτώχειας στην ελληνοβενετική Ανατολή
Εξετάζονται το φαινόμενο της φτώχειας και οι μηχανισμοί αντιμετώπισής του κατά τον ύστερο μεσαίωνα και την πρώιμη νεότερη εποχή στις κτήσεις της Βενετίας στον ελληνικό χώρο. Ειδικότερα, με αφετηρία τον δυτικό κόσμο, το ενδιαφέρον στη συνέχεια θα επικεντρωθεί στη Βενετία και τη βενετική επικράτεια της Ανατολής. Θα συζητηθεί η εννοιολόγηση του φαινομένου της φτώχειας, οι αιτίες του, η πρόσληψή του από τις κοινωνίες των υπό εξέταση περιοχών, ο τρόπος αντιμετώπισής του όπως επίσης η στάση μεμονωμένων κοινωνικών υποκειμένων και συλλογικοτήτων απέναντι στον φτωχό.
η-τάξη: ARCH503
Κ. Κωσταντινίδου, 3 ώρες

Όψεις της Ιστορίας της Μεγάλης Ιδέας και του Ανατολικού Ζητήματος, 1827 – 1923
Εξέταση της διαχρονικής πορείας της εθνικής ιδεολογίας από τη λήξη της Ελληνικής Επανάστασης (1827) μέχρι και το οριστικό της τέλος (1923). Οι κυριότεροι σταθμοί της εξέλιξής της, μέσα από την παρουσίαση ποικίλων αρχειακών πηγών (Τύπος, διπλωματικά έγγραφα, ιδιωτική αλληλογραφία): Από την περίφημη ομιλία του Ιωάννη Κωλέττη στην Α΄ Εθνοσυνέλευση (1844), τις διαδοχικές κρίσεις του Ανατολικού Ζητήματος και τις επαναστάσεις σε Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία και Κρήτη (19ος αιώνας) έως και το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων και την Μικρασιατική Καταστροφή· η «άλλη» Μεγάλη Ιδέα του ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι ενδοβαλκανικοί εθνικοί ανταγωνισμοί· οι απόπειρες σύναψης συμμαχιών μεταξύ των βαλκανικών κρατών, ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων και το όραμα για την υπέρβαση των εθνικισμών (Βαλκανική Ομοσπονδία)· η νέα πραγματικότητα που καθιέρωσε η Συνθήκη της Λωζάννης (24/7/1923).
η-τάξη: ARCH1137
Α. Αντωνόπουλος, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
η-τάξη: https://eclass.uoa.gr/courses/ARCH739/
Υπεύθυνος Πρακτικής Άσκησης: Β. Πετράκης

Ελληνιστικοί χρόνοι
Το μάθημα φέρνει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε επαφή με θέματα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας, καθώς επίσης με ζητήματα θεσμών και με θρησκευτικά και πολιτιστικά φαινόμενα της περιόδου από τον Αλέξανδρο έως το πολιτικό τέλος του ελληνιστικού κόσμου (336-30 π.Χ.).
η-Τάξη: ARCH538
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Από το Φέουδο στην πόλη: Εισαγωγή στη Μεσαιωνική Ιστορία της Ευρώπης
Το μάθημα αυτό προσφέρει μια εισαγωγή στην ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης, εστιάζοντας στη μετάβαση από τον φεουδαλικό, αγροτικό κόσμο στην ανάδυση του αστικού φαινομένου. Μέσα από την εξέταση της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, των κοινωνικών και πολιτικών μετασχηματισμών και της διαμόρφωσης της φεουδαρχίας, προσεγγίζεται η δυναμική που οδήγησε στην αστικοποίηση από τον 11ο αιώνα και εξής. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην περίπτωση της βορειοδυτικής Ευρώπης –κυρίως των Κάτω Χωρών, της βόρειας Γαλλίας και των ελεύθερων πόλεων της Γερμανίας– όπου η αστική ανάπτυξη υπήρξε πρώιμη, έντονη και δομικά μετασχηματιστική. Το μάθημα εξετάζει τη λειτουργία των συντεχνιών, την άνοδο της αστικής τάξης, τις μορφές τοπικής αυτοδιοίκησης και τις σχέσεις πόλης και εξουσίας. Παράλληλα, ενσωματώνεται ιστοριογραφική προσέγγιση: αναλύονται οι διαφορετικές ερμηνείες για τη γένεση των πόλεων από τη σχολή των Annales, τον οικονομικό μαρξισμό και τη σύγχρονη κοινωνική ιστορία. Μέσω της θεματικής αυτής, οι φοιτητές/τριες αποκτούν σφαιρική εικόνα του μεσαιωνικού κόσμου και καλλιεργούν την ικανότητα κριτικής αποτίμησης ιστορικών αφηγήσεων.
η-Τάξη: ARCH1188
Ν. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Ιστορία του βυζαντινού κράτους 1081-1453
Το μάθημα αυτό συνιστά μία εισαγωγή στην υστεροβυζαντινή εποχή μέσα από τις ακόλουθες θεματικές ενότητες: Ο γεωγραφικός χώρος και τα γεγονότα-σταθμοί, η θέση του Βυζαντίου στη διεθνή σκηνή, η Βυζαντινή κοινωνία στην εξελικτική της πορεία, οι κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες στην Κωνσταντινούπολη των Κομνηνών και των Παλαιολόγων, η πολιτισμική ζωή και η βυζαντινή συλλογική ταυτότητα, ο αποκρυφισμός, οι αιρέσεις, η αστρολογία και οι ειδωλολατρικές εκφάνσεις, ο κρατικός μηχανισμός και τα αυλικά αξιώματα, η οικονομία.
η-Τάξη: ARCH357
Σ. Μεργιαλή-Σαχά, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Ιστορία της Ευρώπης κατά την περίοδο 1789-1989
Εξετάζονται οι σημαντικότερες πτυχές της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Ευρώπης από τη Γαλλική Επανάσταση έως την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ανατολική Ευρώπη.
η-Τάξη: ARCH480
Μ. Παπαθανασίου,

Η συγκρότηση του ελληνικού κράτους (1830-1909)
Η πολιτική, κοινωνικο-οικονομική και ιδεολογική συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους από την Ανεξαρτησία έως την Επανάσταση στο Γουδί. Ενδεικτικά, αναλύονται οι θεματικές ενότητες: Το κυβερνητικό έργο του Ι. Καποδίστρια και της Αντιβασιλείας του Όθωνος, ο κοινοβουλευτισμός τον 19ο αιώνα, η Μεγάλη Ιδέα, το αγροτικό ζήτημα, η κοινωνική ληστεία, η πρώιμη εκβιομηχάνιση κ.ά. Οι εξελίξεις τοποθετούνται στο ευρωπαϊκό και στο βαλκανικό τους πλαίσιο.
η-Τάξη:ARCH632
Σ. Πλουμίδης, 3 ώρες.

Ιστορία των βενετοκρατούμενων ελληνικών περιοχών (13ος-18ος αι.)
Πολιτικό περιβάλλον, ιδεολογία, διοικητικοί θεσμοί και εκκλη¬σιαστική πολιτική, κοινωνική διαστρωμάτωση και συσσωματώσεις, οικονομικές δραστηριότητες, πολιτισμικός βίος.
η-Τάξη: ARCH330
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (14ος αι. –1923)
Το μάθημα καλύπτει την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τον 14ο αιώνα έως το 1923, παρακολουθώντας τη μετάβαση από ένα περιφερειακό μπεϊλίκι σε μία υπερπόντια αυτοκρατορία. Γίνεται, συνδυαστικά, μία χρονολογική και θεματική προσέγγιση: θεσμοί και διακυβέρνηση, διαχείριση θρησκευτικής/εθνοτικής ποικιλομορφίας, οικονομία, πόλεις και συντεχνίες, κ.ά. Αξιοποιεί πρωτογενείς πηγές σε μετάφραση και σύγχρονη βιβλιογραφία, με έμφαση στην κριτική ιστοριογραφική αποτίμηση. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στη «μακρά» κρίση του 17ου-18ου αιώνα, τις ανασυγκροτήσεις, στο Τανζιμάτ, στον συνταγματισμό, στον αυταρχισμό του Αμπντούλ Χαμίτ, στους Νεότουρκους, στους Βαλκανικούς πολέμους και στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η Αυτοκρατορία μελετάται ως σύνθετο και διαρκώς μεταβαλλόμενο ιστορικό μόρφωμα.
η-Τάξη: ARCH1200
Σ. Ιλιτζάκ, 3 ώρες

Κέντρο και παράκεντρα εξουσίας στο Βυζάντιο (5ος-11ος αιώνες)
Ακρογωνιαίος λίθος του βυζαντινού πολιτεύματος ήταν ο αυτοκράτορας. Εκλεκτός του Θεού και φορέας κάθε εξουσίας, κατείχε στο σύνολό του τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού. Ωστόσο οι θεσμοί της συμβασιλείας και της αντιβασιλείας, που σταδιακά καθιερώθηκαν, αλλά και αυτοκράτορες με μειωμένο ενδιαφέρον για την άσκηση ουσιαστικών τομέων της διοίκησης ή με αδυναμίες στη διακυβέρνηση επέτρεψαν τη μετατόπιση του κέντρου εξουσίας σε άλλα πρόσωπα, ομάδες ή και στον γυναικωνίτη. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα μελετηθούν περιπτώσεις από τον 5ο ως τον 11ο αιώνα κατά τις οποίες: α) αυτοκράτορες επηρεάζονταν από παραδυναστεύοντες ή ισχυρούς αξιωματούχους (Βασίλειος Λακαπηνός, Βάρδας κ.ά.), β) πέρα από τον ανώτατο άρχοντα, ένα δεύτερο κέντρο κινούσε τα νήματα της εξουσίας, λαμβάνοντας σημαντικές αποφάσεις (Θεοδώρα του Ιουστινιανού), γ) σε περιόδους χηρείας του θρόνου, γυναίκες ανέλαβαν πρωτοβουλία για την προώθηση ευνοουμένων τους στο ανώτατο αξίωμα (Αριάδνη, Πουλχερία, Ζωή Πορφυρογέννητη, Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα κ.ά), δ) σε περιόδους αντιβασιλείας το κέντρο εξουσίας μετατοπίστηκε στον «γυναικωνίτη» (Ειρήνη Αθηναία, Θεοδώρα) και ε) ισχυροί αριστοκρατικοί οίκοι διεκδίκησαν την εξουσία (Φωκάδες, Σκληροί κ.ά). Επιθυμητή η επιτυχής εξέταση στο Μάθημα ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄
η-Τάξη: ARCH769
Κ. Νικολάου, 3 ώρες

Οικογένεια και φύλο στον ελληνικό χώρο ( 15ος – 19ος αι.)
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητριών/-τών με την προβληματική και τα εργαλεία της ιστορίας της οικογένειας και του φύλου και η δοκιμή αυτών στην περίπτωση της υπό οθωμανική κυριαρχία ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από τη μελέτη δικαστικών και δικαιοπρακτικών εγγράφων, κανονιστικών και αφηγηματικών κειμένων και του θρησκευτικού και ιατρικού λόγου θα διερευνηθούν οι ποικίλες όψεις των οικογενειακών σχέσεων, καθώς και κοινωνικές πρακτικές και αντιλήψεις σχετιζόμενες με το φύλο, τη σεξουαλικότητα, την παιδική ηλικία και τα συναισθήματα.
η-Τάξη: ARCH957
Β. Σειρηνίδου, 3 ώρες

Διαβάζοντας την ιστορία της Βενετοκρατίας
Στο σεμινάριο το ενδιαφέρον θα επικεντρωθεί στην ιστορία της ιστοριογραφίας των υπό βενετική κυριαρχία περιοχών του ελληνικού χώρου, από τον 19ο αιώνα έως τις μέρες μας. Η ενασχόληση με τη σχετική ιστοριογραφική παραγωγή θα μελετηθεί στο πλαίσιο των ιδεολογικών και πολιτικών συμφραζομένων της εκάστοτε περιόδου και των διαφορετικών ιστορικών σχολών. Επιπλέον, θα εξεταστεί ο ρόλος του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας από την ίδρυσή του έως τη δεκαετία του 2010 στην εξέλιξη των βενετικών σπουδών στον ελληνικό χώρο όπως και η επίδραση σημαντικών έργων της βενετικής ιστορίας και της ιστορίας του κράτους της Στεριάς της βενετικής Πολιτείας στην ελληνική ιστοριογραφική παραγωγή. Παράλληλα, θα εξεταστούν οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται για να ορίσουν γεωγραφικά, πολιτικά και ιδεολογικά την υπό εξέταση περίοδο. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να έχουν εξεταστεί επιτυχώς στο μάθημα ΙΙ 30 Ιστορία Νέου Ελληνισμού Β'.
η-Τάξη: ARCH1032
Κ. Κωνσταντινίδου, 3 ώρες

Θέματα Οθωμανικής Ιστορίας
Σεμιναριακό μάθημα με εβδομαδιαίες θεματικές ενότητες σχετικά με την οθωμανική κοινωνία και το κράτος (14ος αι.- αρχές 20ού αι.). Καλύπτονται οι εξής θεματικές ενότητες: κράτος και θεσμοί, δίκαιο (σαρία-κανούν), τιμαριωτικό σύστημα και στρατός, επαρχιακή διοίκηση και ελίτ, πόλεις/συντεχνίες, το παιδομάζωμα και το Σώμα των Γενιτσάρων, θρησκευτικές κοινότητες, Ελληνική Επανάσταση, οθωμανική περιηγητική γραμματεία, οθωμανική μουσική, καφές και οθωμανικός πολιτισμός. Οι φοιτητές καλλιεργούν δεξιότητες στην ιστορική ανάλυση, μαθαίνοντας να συνδέουν τα ιστορικά στοιχεία με τις ιστοριογραφικές συζητήσεις, και παράγοντας σύντομες κριτικές ανακοινώσεις, μέσω ενεργού συμμετοχής και σύντομων παρουσιάσεων.
η-Τάξη: ARCH1202
Σ. Ιλιτζάκ, 3 ώρες

Πηγές για την ελληνική πόλη των Ρωμαϊκών Χρόνων
Στο προπτυχιακό αυτό σεμινάριο θα εξεταστούν ιστορικές πηγές (γραμματειακές, νομικές και επιγραφικές) οι οποίες αφορούν τους θεσμούς, την πολιτική οργάνωση και τις κοινωνικές εξελίξεις στις ελληνικές πόλεις κατά τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Ειδικότερα θα μελετηθούν ζητήματα τα οποία αφορούν:
α) τη θέση της βουλής και της εκκλησίας του δήμου στην πολιτική ζωή των ελληνικών πόλεων υπό ρωμαϊκή κυριαρχία
β) τις διάφορες αρχές που συγκροτούσαν τη διοικητική δομή των πόλεων αυτών
γ) τη σημασία θεσμισμένων σωμάτων με επίκεντρο το γυμνάσιο (νέοι, γερουσία) και των ποικίλων ιδιωτικών συλλόγων
δ) το φαινόμενο του ευεργετισμού και των αποδόσεων τιμών ως μέσων διαμόρφωσης της σχέσης μεταξύ διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων εντός της πόλεως
ε) τη διάδοση των ρωμαϊκών πολιτικών δικαιωμάτων και την ενσωμάτωση των ιθυνουσών ομάδων των ελληνικών πόλεων στη διοικητική και κοινωνική ιεραρχία του Ρωμαϊκού Κράτους
η-Τάξη: ARCH706
Ν. Γιαννακόπουλος, 3 ώρες

Ιστορία της βρετανικής αυτοκρατορίας: 1763-1947
Στο σεμινάριο εξετάζεται η ιστορία επίσης ισχυρότερης αποικιακής αυτοκρατορίας των νεώτερων χρόνων από το τέλος του Επταετούς Πολέμου (1763) με το οποίο εδραιώθηκε η βρετανική αποικιακή υπεροχή έναντι επίσης Γαλλίας και επίσης Ισπανίας, μέχρι την Πράξη Ανεξαρτησίας επίσης Ινδίας το 1947 που σηματοδοτεί την αρχή του τέλους επίσης βρετανικής αποικιακής ισχύος. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην περίοδο επίσης «δεύτερης βρετανικής αποικιακής αυτοκρατορίας» (1815-1914), οπότε η αυτοκρατορία βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής επίσης. Λαμβάνοντας υπόψη τον ιστοριογραφικό διαχωρισμό μεταξύ «επίσημης» και «ανεπίσημης» βρετανικής αυτοκρατορίας και υπό το πρίσμα πολλαπλών ιστοριογραφικών τάσεων, θα μελετήσουμε: 1) τα αίτια και τους μηχανισμούς της βρετανικής αποικιακής εξάπλωσης, 2) τη σύνδεσή της με την ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού, 3) τις μεθόδους αποικιακής εξάπλωσης, διοίκησης των διαφορετικών εδαφών, καθώς και τις μεθόδους ελέγχου των γηγενών πληθυσμών, 4) αμφίδρομες πολιτισμικές επιρροές, 5) τον κυρίαρχο κοινωνικό δαρβινισμό και την εργαλειοποίησή του. Τα παραπάνω ζητήματα θα εξεταστούν με αναφορές σε συγκεκριμένα γεωγραφικά παραδείγματα, γεγονότα-σταθμούς, βιογραφικές διαδρομές, και, όπου αυτό είναι δυνατόν, σε σύγκριση με άλλες αποικιακές αυτοκρατορίες της περιόδου. Για την παρακολούθηση του σεμιναρίου και την εκπόνηση εργασίας συνιστάται έντονα οι κ.κ. φοιτητές / φοιτήτριες να έχουν προηγουμένως εξετασθεί επιτυχώς στο μάθημα Κορμού «Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Α’» (ΙΙ14). Επίσης: Απαραίτητη προϋπόθεση για την παρακολούθηση είναι η πολύ καλή αναγνωστική ικανότητα στην αγγλική γλώσσα.
η-Τάξη : ARCH843
Μ. Παπαθανασίου, 3 ώρες

Ξεφυλλίζοντας έντυπα… Ο Τύπος ως ιστορική πηγή
Το σεμινάριο αποσκοπεί στην κατανόηση της σημασίας του Τύπου ως ιστορικής πηγής και στην ανάδειξη της μεθοδολογίας που απαιτείται για την όσο το δυνατόν πληρέστερη αξιοποίησή του. Οι εναρκτήριες συναντήσεις θα επικεντρωθούν στην ιστορία του Τύπου, από τον 18ο αιώνα έως σήμερα και στη μελέτη των διαφορετικών ειδών του (καθημερινος, περιοδικός, τοπικός, ειδικός, παράνομος κ.ά.). Παράλληλα, θα υπάρξει ειδική αναφορά στα βασικά χαρακτηριστικά του (περιοδικότητα, πολιτική τοποθέτηση, συντελεστές, περιεχόμενα) αναδεικνύοντας τη σημασία τους για την κατανόηση της φυσιογνωμίας των εντύπων. Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στους πολλαπλούς ρόλους του Τύπου για την ενημέρωση, την πληροφόρηση, την ψυχαγωγία, την προπαγάνδα, τη δημιουργία ταυτοτήτων κλπ, αλλά και στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ιστορική πηγή με βάση τα ερωτήματα που του τίθενται. Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών και των φοιτητριών με τη λειτουργία του Τύπου ως ιστορικής πηγής και η εξοικείωση με τη μεθοδολογία που απαιτείται για την γόνιμη προσέγγισή του. Για τον σκοπό αυτό οι εργασίες θα είναι πρωτότυπες και θα έχουν ως αντικείμενο θέματα από την ιστορία του ελληνικού 20ού αιώνα και των στοιχείων που μπορούμε να αξιοποιήσουμε από συγκεκριμένα φύλλα εφημερίδων ή τεύχη περιοδικών για να κατανοήσουμε την εκάστοτε περίοδο. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα πραγματοποιηθούν συναντήσεις με ιστορικούς του Τύπου, αλλά και δημοσιογράφους, εκδότες, σκιτσογράφους κ.ά. Mέρος του σεμιναρίου θα υλοποιηθεί στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, στον χώρο του Δημόσιου Καπνεργοστασίου, όπου φυλάσσεται η μεγαλύτερη συλλογή Τύπου στην Ελλάδα.
η-Τάξη : ARCH1080
Β. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Η Ελλάδα στο διεθνές σύστημα 1830-1923
Το σεμινάριο εξετάζει τη θέση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό σύστημα κρατών από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως τη Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης -σε μια περίοδο κατά την οποία η Μεγάλη Ιδέα αποτελούσε την κινητήριο δύναμη πίσω από τη διαμόρφωση τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρόσληψη του ευρωπαϊκού συστήματος από την ελληνική πλευρά, στην επιρροή των μείζονων ιδεολογικών ρευμάτων και στην ανάδειξη των παραγόντων που έτειναν κάθε φορά να μορφοποιήσουν τη στάση των Αθηνών έναντι των Μεγάλων Δυνάμεων. Στο πλαίσιο του μαθήματος, οι φοιτητές θα πρέπει να παρουσιάσουν τις σχετικές συζητήσεις στην ιστοριογραφία -ελληνική και διεθνή- και να διενεργήσουν έρευνα στον ελληνικό Τύπο
η-Τάξη : ARCH878
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Έρωτας και πολιτική στο Βυζάντιο
Στο πλαίσιο του μαθήματος εξιστορούνται και αναλύονται γεγονότα, που καθόρισαν την εξέλιξη της αυτοκρατορίας με αφορμή έρωτες, γάμους και διαζύγια στο περιβάλλον του Ιερού Παλατίου κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή εποχή. Οι πρωταγωνιστές των ερωτικών ιστοριών, αυτοκράτορες, ανώτατοι αξιωματούχοι και αυγούστες, κινήθηκαν επηρεασμένοι από αισθήματα αγάπης και συναισθήματα που πυροδότησαν οι ερωτικοί σύντροφοί τους. Τα ερωτικά αισθήματα και συναισθήματά τους επέδρασαν σε πολιτειακούς θεσμούς, όπως την «κληρονομική» διαδοχή και τη γυναικεία εξουσία, στις πολιτικές εξελίξεις, στις θρησκευτικές και εκκλησιαστικές κατευθύνσεις, οδήγησαν σε νομοθετικές παρεμβάσεις, και προκάλεσαν ανατροπές πολιτικών ομάδων και συσχετισμών, έως και ανασχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής του κράτους.
Προαπαιτούμενα μαθήματα: ΙΙ 13 Βυζαντινή Ιστορία Α΄
η-Τάξη: ARCH958
Κ. Νικολάου, 3 ώρες

Προπαγανδιστικές στρατηγικές, πολιτικός λόγος και συγκρότηση ταυτοτήτων στην Ευρώπη της Μεταρρύθμισης
Ενότητα 1η: Ανάλυση της οπτικοποιημένης λουθηρανικής προπαγάνδας στο γερμανικό χώρο. Η καθολική αντιπροπαγάνδα. Ενότητα 2η: Η προπαγανδιστική αντιπαράθεση στους γαλλικούς θρησκευτικούς πολέμους (1562-1598). Η μετάβαση από τον θρησκευτικό στον πολιτικό λόγο, στην καλβινιστική προπαγάνδα. Η προπαγανδιστική στρατηγική της ακραίας καθολικής Λίγκας (1585-1594).
η-Τάξη:ARCH213
Κ. Γαγανάκης, 3 ώρες

Ανάμεσα στην Πίστη και την Επιστήμη: Χειρουργοί, Άγιοι και Φιλόσοφοι στη Μεσαιωνική Ιατρική και τη σύγχρονη Ηθική της
Το μάθημα διερευνά τη μεσαιωνική ιατρική μέσα από ένα ιστορικό πρίσμα, εστιάζοντας στις κοινωνικές, πολιτισμικές και διανοητικές συνιστώσες της. Οι φοιτητές θα εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο η ιατρική γνώση συγκροτήθηκε, μεταδόθηκε και εφαρμόστηκε στον μεσαιωνικό κόσμο, καθώς και πώς συνυφάνθηκε με τη θρησκευτική πίστη, τη φιλοσοφική παράδοση και την πρακτική εμπειρία. Θεματικές του μαθήματος περιλαμβάνουν: - Τη σχέση επιστήμης και πίστης στον μεσαιωνικό τρόπο σκέψης.
- Τη θέση των ιατρών, χειρουργών και θεραπευτών στο κοινωνικό σώμα.
- Τον ρόλο των μοναστηριών, των πανεπιστημίων και της εκκλησίας στη διάδοση και τον έλεγχο της ιατρικής γνώσης.
- Τα όρια ανάμεσα στην ιατρική και το θαύμα, με έμφαση στις λατρείες αγίων και στις αφηγήσεις θαυματουργικών θεραπειών.
- Την πρόσληψη της αρχαίας ιατρικής (Ιπποκρατικής και Γαληνικής) μέσα από τη μεσαιωνική μετάφραση και ερμηνεία.
η-Τάξη: ARCH1190
N. Γιαντσή-Μελετιάδη, 3 ώρες

Η ιστορία του νέου ελληνισμού ως ιστορία των πρώιμων νεότερων χρόνων (15ος – 19ος αι.)
Στο μάθημα εξετάζονται εμπειρίες του υπό οθωμανική κυριαρχία ελληνικού χώρου και κόσμου υπό το πρίσμα των προβληματισμών και των βασικών θεματικών που έχουν απασχολήσει τη διεθνή ιστοριογραφία των πρώιμων νεότερων χρόνων. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος θα βρεθούν θεματικές, όπως οι αυτοκρατορίες, η ιστορία του περιβάλλοντος, το εμπόριο και οι διασπορές, τα ταξίδια και η επικοινωνία, οι πολιτισμικές μεταφορές, η θρησκευτική συνύπαρξη και μεταστροφή, η ιστορία των πόλεων, ο πόλεμος και η βία, η εκκοσμίκευση και η ανάπτυξη της έντυπης κουλτούρας, οι επαναστάσεις, καθώς και ζητήματα συλλογικών ταυτοτήτων και προσδιορισμών. Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα. Γνώση αγγλικής επιθυμητή.
η-Τάξη: ARCH1085
Β. Σειρηνίδου, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Νομισματική
Εκτενής εισαγωγή στην αρχαία ελληνική ιστορική νομισματική ως επιστήμη βοηθητική της Ιστορίας που περιλαμβάνει τις εξής ενότητες: η εισαγωγή του νομίσματος, η σχέση νόμου και νομίσματος, οι διαφορετικές αξίες του νομίσματος, οι τύποι, το μέταλλο, οι εκδότριες αρχές, οι σταθμητικοί κανόνες, η νομισματική πολιτική, η κυκλοφορία, τα λεγόμενα διεθνή νομίσματα της Αρχαιότητας, η ερμηνεία της αύξησης της παραγωγής νομίσματος.
η-Τάξη: ARCH 1142
Σ. Ψωμά, 3 ώρες

Μετασχηματισμοί της Μεσαιωνικής Ευρώπης: εξουσία και κοινωνία
Το μάθημα αφορά την εξέταση σε βάθος σημαντικών θεματικών για την ιστορία και την εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου, ιδίως κατά τον Κεντρικό και Ύστερο Μεσαίωνα (περ. 1000-1500). Στόχος είναι να αναδειχθούν δυναμικές μεταβολές και εξελίξεις που σημάδεψαν την ιστορία της Ευρώπης, αντίθετα με τον «μύθο» ενός απόλυτα στατικού Μεσαίωνα. Θέματα υπό εξέταση (ενδεικτικά): Μάγκνα Κάρτα, κοινοβούλια και αντιπροσώπευση στον Μεσαίωνα. Εξεγέρσεις, ανοχή και καταστολή. Ετερότητα και «περιθώριο» στη μεσαιωνική Ευρώπη: η δημιουργία μιας «διώκουσας» κοινωνίας. Ο Μαύρος Θάνατος και ο κοινωνικό-οικονομικός μετασχηματισμός της φεουδαρχικής Ευρώπης. Πανεπιστήμια και σχολαστικισμός. Αιρετικοί και Ιερά Εξέταση. Κινήματα λαϊκής ευσέβειας.
η-Τάξη: ARCH 1037
Ν. Χρύσης, 3 ώρες

Δουλεύοντας με τις αρχειακές πηγές
Το μάθημα αυτό προσφέρει τόσο θεωρητικές γνώσεις όσο και πρακτική εμπειρία σχετικά με τις μεθόδους της ιστορικής αρχειακής έρευνας. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα γνωρίσουν τη λειτουργία των αρχειακών πηγών, την κατάταξη του ιστορικού υλικού και τα διάφορα είδη των διαθέσιμων αρχειακών πηγών για τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Θα μάθουν επίσης να θέτουν ερωτήματα σχετικά με την έρευνα των αρχειακών πηγών, τη χρονολόγηση, τη μορφή, το περιεχόμενο και την αξιοπιστία των εγγράφων. Θα δοθεί έμφαση στην κριτική ανάγνωση και κατανόηση του περιεχομένου, την ερμηνεία των τεχνικών όρων, την ταυτοποίηση προσώπων και τόπων κ.ά. Θα παρουσιαστούν, επίσης, οι ψηφιακές μέθοδοι έρευνας για τις νεότερες και σύγχρονες ελληνικές σπουδές. Το μάθημα συνδυάζεται με εκπαιδευτικές επισκέψεις σε ιδρύματα και δημόσιες υπηρεσίες της πρωτεύουσας, που έχουν την ευθύνη για τη διατήρηση και μελέτη ιστορικών αρχείων. Συνιστάται η επιτυχής παρακολούθηση των μαθημάτων ΙΙ 04 «Εισαγωγή στις Ιστορικές Σπουδές» και ΙΙ 29 «Μεθοδολογικά προβλήματα της Ιστορίας».
η-Τάξη: ARCH 1179
Χ. Μπαλή, 3 ώρες

Ιστορία των Βαλκανικών Κρατών (19ος – 20ός αιώνας)
Το μάθημα αφορά την εξέταση σε βάθος σημαντικών θεματικών για την ιστορία και την εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου, ιδίως κατά τον Κεντρικό και Ύστερο Μεσαίωνα (περ. 1000-1500). Στόχος είναι να αναδειχθούν δυναμικές μεταβολές και εξελίξεις που σημάδεψαν την ιστορία της Ευρώπης, αντίθετα με τον «μύθο» ενός απόλυτα στατικού Μεσαίωνα. Θέματα υπό εξέταση (ενδεικτικά): Μάγκνα Κάρτα, κοινοβούλια και αντιπροσώπευση στον Μεσαίωνα. Εξεγέρσεις, ανοχή και καταστολή. Ετερότητα και «περιθώριο» στη μεσαιωνική Ευρώπη: η δημιουργία μιας «διώκουσας» κοινωνίας. Ο Μαύρος Θάνατος και ο κοινωνικό-οικονομικός μετασχηματισμός της φεουδαρχικής Ευρώπης. Πανεπιστήμια και σχολαστικισμός. Αιρετικοί και Ιερά Εξέταση. Κινήματα λαϊκής ευσέβειας.
η-Τάξη: ARCH 347
Σπ. Πλουμίδης, 3 ώρες

Ιστορία της εκπαίδευσης
Το μάθημα αποσκοπεί στη μελέτη ζητημάτων που αφορούν στην ιστορία της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα της ανώτατης βαθμίδας της στον 19ο και 20ό αιώνα στο ελληνικό κράτος. Ενδεικτικά: οι θεωρίες που διαμόρφωσαν την εκπαίδευση, η εκπαίδευση στο μεταβαλλόμενο γεωγραφικό και πολιτικό σκηνικό, εγγραμματοσύνη και μόρφωση, οργάνωση και τρόπος λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης, κοινωνικός χαρακτήρας της παιδείας, μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης, εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Σημαντικές ενότητες του μαθήματος θα αφιερωθούν στη συγκριτική εξέταση των προηγούμενων και άλλων θεματικών σε παλαιότερες χρονικές περιόδους.
Με τη συνεπικουρία της Χ. Μπαλή (Ε.ΔΙ.Π.), η οποία θα προσφέρει τρίωρη διδασκαλία και άσκηση των φοιτητών με αρχειακά τεκμήρια από την ιστορία της ανώτατης εκπαίδευσης
η-Τάξη: ARCH 528
Β. Καραμανωλάκης, 3 ώρες

Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1923-1949: από τη συνθήκη της Λωζάννης στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου
Το μάθημα εξετάζει την ελληνική εξωτερική πολιτική από την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης και το τέλος της Μεγάλης Ιδέας έως την πρώιμη ψυχροπολεμική εποχή. Στο μάθημα θα αναλυθούν τα εξής ζητήματα: το πρόβλημα της ελληνικής ασφάλειας και οι στρατηγικές τις οποίες υιοθέτησαν οι κυβερνήσεις των Αθηνών για την αντιμετώπισή του, η στάση της Ελλάδας έναντι των διεθνών οργανισμών (Κοινωνία των Εθνών και Ηνωμένα Έθνη), οι σχέσεις της Ελλάδας με τις Μεγάλες Δυνάμεις και τα γειτονικά της κράτη, η πρόσληψη του διεθνούς συστήματος από την πολιτική ηγεσία και τους υπηρεσιακούς παράγοντες, η προβολή των εθνικών διεκδικήσεων και η ελληνική πολιτική στη Μέση Ανατολή.
η-Τάξη: ARCH 961
Εμμ. Κούμας, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
η-τάξη: https://eclass.uoa.gr/courses/ARCH739/
Υπεύθυνος Πρακτικής Άσκησης: Β. Πετράκης

Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αρχαιολογίας.
Αντικείμενο του μαθήματος είναι μία συνοπτική και συνολική θεώρηση της Επιστήμης της Αρχαιολογίας. Παρουσιάζονται οι ορισμοί, οι αρχές, οι μέθοδοι και οι πρακτικές. Εξετάζονται οι κυριότεροι τρόποι εντοπισμού, αποκάλυψης, χρονολόγησης και μελέτης των αρχαιολογικών καταλοίπων. Επίσης παρουσιάζονται στοιχεία που σχετίζονται με την αρχαιολογική δεοντολογία, τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τη σημασία της επιστήμης της αρχαιολογίας και την αξία της μελέτης του παρελθόντος για το παρόν και το μέλλον των σύγχρονων κοινωνιών. Για την καλύτερη κατανόηση των παραπάνω παρουσιάζονται μελέτες περιπτώσεων από την αρχαιολογική έρευνα του ελληνικού (και όχι μόνο) χώρου. Γίνονται επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, στις οποίες η συμμετοχή είναι προαιρετική.
η-Τάξη: ARCH 284
Γ. Παπαδάτος, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Αρχαιολογία και επισκόπηση των πρώιμων και αρχαϊκών χρόνων (περ. 1050-480 π.Χ.).
Εισαγωγή στην επιστήμη της Αρχαιολογίας και συνοπτική επισκόπηση της περιόδου 1050-480 π.Χ. σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα. Αρχιτεκτονική, γλυπτική, μεταλλοτεχνία και κεραμική-αγγειογραφία. Ανάλυση των βασικών προβλημάτων της έρευνας.
Προαιρετικές επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Το μάθημα υποστηρίζεται από εβδομαδιαίο προαιρετικό εργαστήριο στην αρχαιολογική περιγραφή,που διεξάγεται υπό την επίβλεψη της Α. Σφυρόερα (Ε.ΔΙ.Π.) στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος.
η-Τάξη: ARCH 441
Δ. Πλάντζος, 3 ώρες

Αρχαιολογία και Τέχνη της Πρωτοβυζαντινής Περιόδου (4ος – 7ος αι. μ.Χ.)
Γνωριμία με την (πρωτο)Βυζαντινή Αρχαιολογία από τις πρώτες απόπειρες μελέτης της ιστορίας της χριστιανικής τέχνης κατά τον 19ο και τον πρώιμο 20ο αιώνα έως τις σύγχρονες διεπιστημονικές ερευνητικές προσεγγίσεις και πρακτικές του 21ου αι. Κατανόηση των βασικών αρχών και όρων του επιστημονικού κλάδου της βυζαντινής αρχαιολογίας, καθώς και της μεθοδολογίας προσέγγισης των βυζαντινών και ειδικότερα των πρωτοβυζαντινών υλικών καταλοίπων. Μελέτη των βασικών χαρακτηριστικών της πρωτοβυζαντινής πολεοδομίας, της κοσμικής και εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, της μνημειακής ζωγραφικής, της αρχιτεκτονικής γλυπτικής, της μικροτεχνίας και της χρηστικής κεραμικής (4ος – 7ος αι. μ.Χ.).
η-Τάξη: ARCH 1209
Κ. Θ. Ράπτης, 3 ώρες

Η τέχνη της Αναγέννησης και του Μανιερισμού (15ος-16ος αι.).
Εξετάζεται η μετάβαση από το Διεθνές Γοτθικό στυλ και τη Maniera Greca, στους καλλιτέχνες που επιχειρούν μια πιο νατουραλιστική απεικόνιση του κόσμου (Pietro Cavallini, Giotto, Nicola Pisano). Πουρουσιάζονται οι εικαστικές εξελίξεις στη Ζωγραφική, τη Γλυπτική και την Αρχιτεκτονική στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Ιταλίας (Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία, Μιλάνο) κατά τον 15ο και 16ο αιώνα. Σύντομη αναφορά γίνεται στην τέχνη βορείως των Άλπεων την ίδια περίοδο. Παρουσιάζονται οι αρχές και οι ιδέες του αναγεννησιακού Ουμανισμού και εξετάζεται η επανανακάλυψη της γραμμικής προοπτικής που οδήγησε τον Νατουραλισμό και στην πιστή απεικόνιση της Φύσης. Έμφαση θα δοθεί επίσης στα θεωρητικά κείμενα της περιόδου, κυρίως στις πραγματείες του Lorenzo Ghiberti, Leon Battista Alberti, του Leonardo da Vinci και του Giorgio Vasari. Αναλύονται επίσης οι αλλαγές που συντελούνται στο πλαίσιο του “στυλάτου στυλ” της Maniera.
η-Τάξη: ARCH 892
I. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Αρχαιολογία των Ανατολικών Πολιτισμών
Αντικείµενο του μαθήματος θα αποτελέσει η επισκόπηση της ιστορίας και αρχαιολογίας της Εγγύς Ανατολής από την ύστερη 3η έως και πρώιμη 1η χιλιετία π.Χ. Θα δοθεί έμφαση στην Ανατολία (Χεττιτική αυτοκρατορία, Φρυγία, Λυδία), την Συροπαλαιστίνη (Υστεροχεττιτικά και Αραμαϊκά βασίλεια, Ισραήλ/ Φιλισταίοι, Χαναανίτες/ Φοίνικες, Ασσυριακή εξάπλωση) και την Αίγυπτο (Μέσο και Νέο Βασίλειο). Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στα κείμενα της Ανατολής που αναφέρονται στο Αιγαίο (Ahhiyawa, Keftiu, Tanaja).
η-Τάξη: ARCH 275
K. Κοπανιάς, 3 ώρες

Θεωρία της αρχαιολογικής επιστήμης: Κύρια ρεύματα και σχολές
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις κυριότερες κατευθύνσεις της αρχαιολογικής σκέψης, όπως η Ιστορία του Πολιτισμού, η Νέα ή Διαδικαστική Αρχαιολογία, η Μεταδιαδικαστική Αρχαιολογία και οι τρέχουσες νέο-υλιστικές τάσεις. Το μάθημα εξετάζει επίσης τη συμβολή φιλοσοφικών ρευμάτων, όπως ο θετικισμός, ο εξελικτικισμός, ο μαρξισμός και η φαινομενολογία στην αρχαιολογική έρευνα. Στόχος του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση του θεωρητικού πλαισίου, μέσα στο οποίο εγγράφεται κάθε είδος αρχαιολογικής έρευνας. Η πραγμάτευση θεωρητικών ζητημάτων στηρίζεται σε ενδεικτικά παραδείγματα κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά από το προϊστορικό Αιγαίο.
η-Τάξη: ARCH 325
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Αρχαιολογία των Ρωμαϊκών Χρόνων
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξέλιξη της τέχνης των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων από τον Αύγουστο, το 30 π.Χ., όταν τυπικά τελειώνει η Ελληνιστική Εποχή, μέχρι και τον Μ. Κωνσταντίνο και το τέλος του αρχαίου κόσμου. Εξετάζονται επίσης οι αρχές της τέχνης της περιόδου, τόσο στον ιταλικό χώρο (Ετρούσκοι, Δημοκρατική / «Ρεπουμπλικανική» Ρώμη) όσο και στην ελληνιστική Αν ατολή, καθώς και η Ύστερη Αρχαιότητα, η μετάβαση δηλαδή στο χριστιανικό κόσμο. Παράλληλα, μελετώνται τα ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά δεδομένα για την πληρέστερη κατανόηση των καλλιτεχνικών μορφών. Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιούνται επισκέψεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Γλυπτών) και στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς και της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Για την κατανόηση όμως του μαθήματος είναι επιθυμητό οι φοιτητές/φοιτήτριες να έχουν περάσει το υποχρεωτικό μάθημα κορμού ΙΑ 12 (Κλασική Αρχαιολογία Β΄). *οι επι πτυχίω φοιτητές θα εξεταστούν στην εξεταστική του Φεβρουαρίου 2021
η-Τάξη: ARCH 274 (βιβλιογραφία, παρουσιάσεις και κείμενα για θέματα που δεν περιλαμβάνονται στο προσφερόμενο εγχειρίδιο)
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Ο ελληνικός κόσμος μετά την Άλωση: αρχαιολογία και τέχνη, 15ος - 18ος αι.
Στο μάθημα θα εξεταστούν τα υλικά κατάλοιπα και η τέχνη που αναπτύχθηκε στις περιοχές δράσης ελληνικών πληθυσμών και κοινοτήτων, κατά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι περίπου το 1800. Στις περιοχές αυτές, που βρίσκονταν υπό οθωμανική ή λατινική κυριαρχία, εξετάζονται η πολεοδομία, η κοσμική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, η γλυπτική σε λίθο και ξύλο και η κεραμική. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα κυρίαρχα ρεύματα της θρησκευτικής ζωγραφικής της περιόδου, όπως αυτά εκφράστηκαν σε μνημειακά σύνολα και φορητά έργα, καθώς και βασικά στοιχεία της μεταλλοτεχνίας και της κεντητικής. Τις επιμέρους θεματικές διατρέχει ο προβλημα¬τισμός γύρω από την αναγνώριση στοιχείων παράδοσης και ανανέωσης στην τέχνη της εποχής, με αναφορές τόσο στην παλαιολόγεια παρακαταθήκη, όσο και στην υποδοχή και ενσωμά¬τωση στοιχείων από την δυτική και την οθωμανική τέχνη. Τις διαλέξεις συμπληρώνουν επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία της Αθήνας και της Αττικής.
η-Τάξη: ARCH 649 και ARCH 717
Α. Δρανδάκη, Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Τα Μεγάλα Βασίλεια και οι Αυτοκρατορίες της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής
Αντικείμενο του σεμιναρίου θα αποτελέσει η μελέτη των Μεγάλων Βασιλείων και των Αυτοκρατοριών που αναπτύχθηκαν στην αρχαία Εγγύς Ανατολή. Αρχικά θα μελετηθούν το βασίλεια Akkad και Ur III, καθώς και τα μεγάλα βασίλεια της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Ανατολία, Συροπαλαιστίνη και την Αίγυπτο. Στην συνέχεια θα εξετασθούν η Νεοασσυριακή, Νεοβαβυλωνιακή και η Περσική αυτοκρατορία.
η-Τάξη: ARCH953
K. Kοπανιάς, 3 ώρες

Η αρχαία ελληνική πόλις. Αρχαιολογική τεκμηρίωση
Θέμα του σεμιναρίου αποτελεί η μελέτη της αρχαίας ελληνικής πόλεως υπό την τριπλή υπόστασή της, δηλαδή ως ενός αστικά συγκροτημένου πυρήνα κατοίκησης με οχυρωμένο κέντρο με την αναπόσπαστα συνδεδεμένη με αυτόν χώρα και τέλος, ως ενός πολιτειακά οργανωμένου σχηματισμού. Μελετώνται και παρουσιάζονται συγκεκριμένα παραδείγματα πόλεων του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αντλώντας πληροφορίες από γραμματειακές πηγές, επιγραφές, νομίσματα και κυρίως από αρχαιολογικά ευρήματα. Δηλώσεις συμμετοχής από 1 Σεπτεμβρίου 2025, στην η-διεύθυνση: asfyroera@arch.uoa.gr
η-Τάξη: ARCH 606
Α. Σφυρόερα, 3 ώρες

Εισαγωγή στη Βιοαρχαιολογία
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων και οι βασικές αρχές και μέθοδοι της βιοαρχαιολογίας, με έμφαση στις πρακτικές μεθοδολογίες που χρησιμοποιούνται από την ανασκαφή έως και την ανάλυσή τους στο εργαστήριο. Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με έννοιες και προσεγγίσεις που αφορούν (α) τη μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων (π.χ. βιοπολιτισμική προσέγγιση), (β) τις τεχνικές ανασκαφής (π.χ. αρχαιοθανατολογία) και μακροσκοπικής τους μελέτης (π.χ. προσδιορισμός φύλου, ηλικίας και βιολογικών χαρακτηριστικών, παλαιοπαθολογία), (γ) τις μεθόδους μοριακών και μικροσκοπικών αναλύσεων (π.χ. ισοτοπικές αναλύσεις, αρχαιογενετικές αναλύσεις, παλαιοπαρασιτολογία), και (δ) τη σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους (π.χ. μελέτη παλαιοκινητικότητας, παλαιοδημογραφία). Το μάθημα συνδυάζει θεωρητική διδασκαλία και μελέτη παραδειγμάτων από ανασκαφικά σύνολα με στόχο την ενίσχυση της κατανόησης της αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογικών και πολιτισμικών παραγόντων στη μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων.
η-Τάξη: ARCH 1207
Κ. Ζηκίδη, 3 ώρες

Βυζαντινά χειρόγραφα: νέες προσεγγίσεις, νέα ερωτήματα
Τα βυζαντινά εικονογραφημένα βιβλία συγκαταλέγονται στις σημαντικότερες παρακαταθήκες του Βυζαντίου. Η παραγωγή τους, εξαιρετικά κοστοβόρα και χρονοβόρα, προϋπέθετε τη συνεργασία παραγγελιοδοτών, γραφέων και μικρογράφων που κινούνταν συχνά στους υψηλότερους κύκλους της βυζαντινής κοινωνικής ιεραρχίας και διανόησης. Ήδη από τον 14ο-15ο αιώνα άρχισαν να αποτελούν περιζήτητο συλλεκτικό είδος από τους λογίους και τους συλλέκτες της πρώιμης Αναγέννησης. Η μελέτη τους ξεκίνησε αντιστοίχως νωρίς και οι πολύμορφες προσεγγίσεις στη μορφή, το ρόλο, τη διακόσμηση, ή τη χρήση των εικονογραφημένων χειρογράφων αντανακλά τις διαρκείς μετατοπίσεις στη συνολική προσέγγιση της καλλιτεχνικής παραγωγής του Βυζαντίου. Στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, νέες προσεγγίσεις και νέα ερωτήματα στη μελέτη των χειρογράφων συνέπεσαν με τη συστηματική ψηφιοποίηση μεγάλων συλλογών και τον συνακόλουθο εκδημοκρατισμό της πρόσβασης σε ένα είδος που παλαιότερα προϋπέθετε υψηλό κόστος και μεγάλες δυσκολίες στην μελέτη του υλικού, που βρίσκεται διασκορπισμένο σε βιβλιοθήκες, μουσεία και μοναστήρια. Στο σεμιναριακό μάθημα θα εξεταστεί η ιστορία της έρευνας πάνω στα βυζαντινά εικονογραφημένα βιβλία, οι σημαντικότερες κατηγορίες και τα νέα ερευνητικά εργαλεία στην προσέγγισή τους, ενώ η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε εμβληματικά χειρόγραφα διαφορετικών περιόδων και περιεχομένου.
η-Τάξη: ARCH 1180
Α. Δρανδάκη, 3 ώρες

Η αρχιτεκτονική στην Αττική κατά την οθωμανική περίοδο (1456-1830): κοσμικά και θρησκευτικά κτήρια
Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας στην Αττική, σημειώθηκε μεγάλη άνθηση της αρχιτεκτονικής, χάρις στα ιδιαίτερα προνόμια που απέκτησε η Αθήνα μετά την κατάκτησή της. Το οθωμανικό στοιχείο επιδόθηκε στην ίδρυση τζαμιών και άλλων κτηρίων που εξυπηρετούσαν τον τρόπο ζωής του. Ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός ανοικοδόμησε για τις δικές του ανάγκες πλήθος εκκλησιών και μοναστηριών, που επηρεάστηκαν σημαντικά από την παλαιότερη βυζαντινή παράδοση. Η οθωμανική και η μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική διασταυρώθηκαν εδώ από νωρίς, δημιουργώντας ένα τοπικό αθηναϊκό ιδίωμα στην ναοδομία, με έντονη την επίδραση της πρώτης. Οι δύο κοινότητες μοιράστηκαν επίσης κοινούς τύπους και μορφές στην αρχιτεκτονική των κατοικιών τους. Στόχος του σεμιναρίου είναι να εξεταστεί αυτό το φαινόμενο μέσα από τα σωζόμενα μνημεία και, παράλληλα, να ασκηθούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες στη μεθοδολογία της μελέτης ιστορικών κτηρίων. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε μνημεία της Αθήνας και της Αττικής.
η-Τάξη: ARCH 1176
Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Μεθοδολογία Εκπόνησης Εργασίας στην Ιστορία της Τέχνης
Αντιμετωπίζεται το πρόβλημα σύνταξης και παρουσίασης εργασίας με θέματα που αντλούνται από την Ιστορία της Νεοελληνικής ή της Νεότερης Ευρωπαϊκής Τέχνης. Με σκοπό την πληρέστερη κατανόηση του τρόπου επεξεργασίας του εκάστοτε υλικού, θίγονται ζητήματα δομής και περιεχομένου, ενώ επιλύονται απορίες για τις παραπομπές και τη βιβλιογραφία.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Τέχνη και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Με αφορμή την 80ή επέτειο από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1939–1945), το σεμινάριο διερευνά την κατάσταση των εικαστικών τεχνών κατά τη διάρκεια του πολέμου και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Ειδικότερα, εστιάζουμε σε καλλιτεχνικές δημιουργίες και εκθέσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι οποίες ανέδειξαν εμπειρίες βίας, αντίστασης και αντιφασιστικής δράσης καθώς και σε δημιουργίες εγκλείστων σε ναζιστικά στρατόπεδα. Ειδική μνεία γίνεται στην περίπτωση της Ελλάδας με έργα που δημιουργήθηκαν κατά την Κατοχή και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, στα οποία οι καλλιτέχνες επεξεργάστηκαν, εικαστικά, τα κατοχικά βιώματα, τα ναζιστικά εγκλήματα, την Αντίσταση και την Απελευθέρωση. Παράλληλα, το σεμινάριο εξετάζει τις προπαγανδιστικές εκθέσεις του ναζιστικού καθεστώτος και τις συστηματικές κλοπές και λεηλασίες έργων τέχνης, τόσο εντός της Γερμανίας όσο και στις κατεχόμενες χώρες και τις εμπόλεμες ζώνες, ενώ θίγονται και οι μεταπολεμικές διεκδικήσεις επιστροφής των έργων από μουσεία, θεσμούς και ιδιώτες. Τέλος, σχολιάζεται ο τρόπος με τον οποίο το τραύμα του Β΄ ΠΠ βρήκε έκφραση στην τέχνη της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου στην Ευρώπη, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο συγκροτήθηκε η μνήμη του πολέμου μέσω της ανέγερσης δημόσιων μνημείων.
η-Τάξη: ARCH 1182
Ε. Αλεξάκη,3 ώρες

ΤΚριτική (επαν-) ερμηνεία των αρχαιολογικών ταφικών δεδομένων
Tο μάθημα εστιάζει στην κριτική επισκόπηση και επανερμηνεία των αρχαιολογικών ταφικών δεδομένων, μέσα από τις κύριες θεωρητικές και μεθοδολογικές κατευθύνσεις της αρχαιολογικής σκέψης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές αρχαιολογικές «σχολές» επηρεάζουν την κατανόηση των ταφικών πρακτικών και τη χρήση των σχετικών δεδομένων, για την ερμηνεία κοινωνικών, πολιτισμικών και ιδεολογικών πτυχών του παρελθόντος. Το μάθημα διαρθρώνεται σε δύο βασικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις και το ερμηνευτικό τους υπόβαθρο. Αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι μεταβαλλόμενες θεωρητικές τάσεις έχουν διαμορφώσει τον τρόπο μελέτης των ταφικών ευρημάτων και την κατανόηση της ταυτότητας, της κοινωνικής θέσης, των συμβολισμών και των μεταφυσικών αντιλήψεων γύρω από τον θάνατο. Στη δεύτερη ενότητα οι φοιτητές/-τριες καλούνται να εφαρμόσουν τις θεωρητικές γνώσεις που απέκτησαν μέσα από την κριτική ανάλυση δημοσιεύσεων σχετικών με αρχαιολογικά ταφικά σύνολα. Επιπλέον, κάθε φοιτητής/τρια θα επιλέξει μία θεμελιώδη δημοσίευση και θα συντάξει εργασία, εστιάζοντας στο θεωρητικό πλαίσιο, τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις και τις συνεπαγόμενες ερμηνείες του ταφικού συνόλου που επέλεξε. Η διαδικασία περιλαμβάνει παρουσιάσεις, σχολιασμό, και διάλογο, με στόχο την ενίσχυση της αναλυτικής και ερμηνευτικής ικανότητας των φοιτητών, δίνοντας τη δυνατότητα στους φοιτητές να εφαρμόσουν τις θεωρητικές αρχές σε πραγματικά παραδείγματα της αρχαιολογικής έρευνας.
η-Τάξη: ARCH 1208
Κ. Ζηκίδη, 3 ώρες

Τα μουσεία σε περιόδους κρίσης: Πολιτικές και στρατηγικές διαχείρισης, καλές πρακτικές
Το μάθημα αντλεί από την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα καθώς και τις συνθήκες λειτουργίας και εξέλιξης των μουσείων στην Ελλάδα και διεθνώς για να αναδείξει τον κοινωνικό ρόλο των μουσείων και τον κομβικό τους ρόλο στην διαμόρφωση κοινωνικών πρακτικών, ταυτοτήτων και ιδεολογιών. Μελετώνται παράλληλα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της αναδυόμενης νέας εποχής των μουσείων, υπό το πρίσμα μάλιστα του νέου ορισμού του μουσείου και του τροποποιημένου Κώδικα Δεοντολογίας του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων. Αναλύεται η έννοια και η εμπειρία της διαχείρισης κρίσεων στα μουσεία (είτε από ανθρωπογενή αίτια είτε φυσικούς παράγοντες) και μελετώνται χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ένα μέρος του μαθήματος εστιάζει στις δυσκολίες, προκλήσεις, ευκαιρίες και καλές πρακτικές που αναδύθηκαν με την αναγκαστική μετακίνηση της δράσης των μουσείων ψηφιακά λόγω της πανδημίας. Κυρίως όμως μελετώνται μια σειρά από άλλες σύγχρονες κρίσεις (περιβαλλοντική, οικονομική, κρίση ψυχικής υγείας, ανάγκη απο-αποικιοποίησης μουσειακών συλλογών, πολιτικές ανακατατάξεις, πολεμικές συγκρούσεις και κοινωνικές αναταραχές, έμφυλη βία, κίνδυνοι για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, κ.ά.) και σχολιάζονται οι πολιτικές και πρακτικές των μουσείων για την αντιμετώπισή τους.
η-Τάξη: ARCH 802
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Μινωική Θρησκεία
Το σεμινάριο χρησιμοποιεί ως βάση τις αρχαιολογικές μαρτυρίες που προσφέρουν πληροφορίες για τον χαρακτήρα και την εξέλιξη των θρησκευτικών πεποιθήσεων, ιδεών και πρακτικών στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού. Περιλαμβάνονται οι ακόλουθες ειδικές θεματικές: “Οι απαρχές της μινωικής θρησκείας”. “Το μινωικό «πάνθεον»”. “Τα προανακτορικά ιερά και η λατρεία κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο”. “Θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές κατά την εποχή των νέων ανακτόρων”. “Τόποι λατρείας, εντός και εκτός των οικιστικών εγκαταστάσεων”. “Τελετουργίες, θρησκευτικά σύμβολα και λατρευτικός εξοπλισμός”. “Η θρησκεία στην Κρήτη της Μετανακτορικής περιόδου”. “Διάδοση, επιδράσεις και επιβιώσεις”. “Συμπεράσματα”.
η-Τάξη: ARCH 375
Eλ. Πλάτων, 3 ώρες

Εικόνες από το αρχαίο θέατρο
Το σεμινάριο διερευνά τη “θεατρική” εικονογραφία των αττικών και κατωιταλιωτικών αγγείων κατά τη διάρκεια της υστεροαρχαϊκής και κλασικής εποχής. Η σκηνική παρουσίαση του αρχαίου θεάτρου συνίσταται σε μια αλληλουχία οπτικών και ακουστικών εικόνων, η οποία έχει χαθεί οριστικά. Ωστόσο, το θέατρο απετέλεσε πηγή έμπνευσης για ορισμένους αγγειογράφους, μέσα από το έργο των οποίων μπορούμε να αποκαταστήσουμε συγκεκριμένα στοιχεία από το χαμένο θέαμα της τραγωδίας, της κωμωδίας και του σατυρικού δράματος. Επιπλέον, ανάμεσα στις χιλιάδες αγγειογραφίες με μυθολογικό περιεχόμενο, εντοπίζονται στοιχεία από συγκεκριμένες μυθολογικές διηγήσεις που αποτελούσαν τον πυρήνα όχι μόνο των σωζόμενων αλλά και ορισμένων χαμένων θεατρικών έργων, τα οποία μας είναι γνωστά μόνο ως τίτλοι ή από αποσπάσματα και μεταγενέστερες αναφορές.
η-Τάξη: ARCH 420
Ευρ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Αρχαιολογία του Θανάτου στον Ελληνιστικό Κόσμο
Οι μετασχηματισμοί που εισήχθησαν κατά την Ελληνιστική περίοδο (323-31 π.Χ.) και η εντεινόμενη αστικοποίηση της κοινωνίας είχαν ως αποτέλεσμα την ραγδαία αλλαγή της κοινωνικής ζωής και συνέβαλαν καθοριστικά στην όξυνση των κοινωνικών διαφορών. Οι αλλαγές αυτές εκδηλώνονται και στις ταφικές πρακτικές όπως είναι η απόθεση εντυπωσιακών κτερισμάτων σε λίγους τάφους, η κατασκευή πολυτελών ταφικών μνημείων, ή η επιτέλεση πολυδάπανων ταφικών τελετουργιών, δίπλα στα ακριβώς αντίθετά τους, δηλαδή πολλούς τάφους με λίγα κτερίσματα ή ακτέριστους, ταπεινές ταφικές πρακτικές, κ.ά. Βασικός στόχος του σεμιναρίου είναι η διερεύνηση της αρχαιολογίας του θανάτου στην περίοδο από τον θάνατο του Μ.Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) έως τη ναυμαχία στο Άκτιο (31 π.Χ.). Μέσα από μελέτες περιπτώσεων (π.χ. Αιγές, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Δημητριάδα, Πέλλα, Πέργαμος, Ρόδος, κ.ά.) εξετάζονται το τοπίο του θανάτου, οι τύποι τάφων, τα κτερίσματα και οι ταφικές τελετουργίες εντός του συναφούς κοινωνικοπολιτικού, οικονομικού και θρησκευτικού πλαισίου.
η-Τάξη: ARCH 1022
Ν. Δημάκης, 3 ώρες

Εμβάθυνση σε στοιχεία αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής (α) θεάτρων, (β) οχυρώσεων
Το σεμινάριο εστιάζει σε δύο αντικείμενα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής:
(α) στο θέατρο και εν γένει στους χώρους θέασης και ακρόασης (θέατρα, ωδεία, εκκλησιαστήρια, βουλευτήρια, τελεστήρια κ.α. καθώς και στους συνοδούς αυτών αρχιτεκτονικούς τύπους) και
(β) στην οχυρωματική αρχιτεκτονική.
Αναλύεται η περίοδος από το ~1100 π.Χ. έως τους ελληνιστικούς χρόνους. Η ανάλυση εμπλουτίζεται με αναφορές στην προϊστορία των κτηριακών τύπων κατά την προγενέστερη περίοδο, καθώς και στην εξέλιξη τους στην ρωμαϊκή περίοδο με έμφαση στις μετατροπές ήδη υφιστάμενων κτηριακών συγκροτημάτων. Εξετάζεται η ορολογία, η εξέλιξη της τυπολογίας, οι χαράξεις, οι κατά Βιτρούβιο κατευθυντήριες οδηγίες, η μορφολογία, η αισθητική, η οικοδομική, οι συνοδές κατασκευές (όπως κρήνες, χορηγικά μνημεία), καθώς και ο σχετικός μηχανολογικός και τεχνολογικός εξοπλισμός, όπως επίσης και οι τρόποι ενσωμάτωσης των εν λόγω κτηριακών τύπων στο αστικό ή ιερό ανθρωπογενές περιβάλλον και στο φυσικό εδαφικό ανάγλυφο. Μελετάται η επίδραση των πνευματικών, τεχνολογικών, στρατιωτικών και πολιτικών εξελίξεων στην αρχιτεκτονική έκφραση των εν λόγω έργων αρχιτεκτονικής με έμφαση σε αντιπροσωπευτικά και εξειδικευμένα παραδείγματα.
η-Τάξη: ARCH 1205
Δ. Ανδρίκου, 3 ώρες

Προσκυνήματα και προσκυνηματική τέχνη στο Βυζάντιο
Οι ιεροί τόποι της νέας χριστιανικής θρησκείας αποτέλεσαν από πολύ νωρίς πόλους έλξης για προσκυνητές που ταξίδευαν, συχνά μεγάλες αποστάσεις, προκειμένου να έρθουν σε άμεση φυσική επαφή με τους χώρους όπου έδρασαν τα ιερά πρόσωπα ή μαρτύρησαν και τάφηκαν οι ήρωες του χριστιανισμού. Η αρχιτεκτονική διαμόρφωση των προσκυνημάτων, η διακόσμησή τους, η οργάνωση της προσκυνηματικής διαδικασίας, αλλά και η μαζική παραγωγή ενθυμημάτων που επέτρεπαν στους προσκυνητές να μεταφέρουν την ευλογία του ιερού χώρου θα αποτελέσουν τους βασικούς άξονες που θα διερευνηθούν στο σεμινάριο.
η-Τάξη: ARCH 1210
Κ. Θ. Ράπτης, 3 ώρες

Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία
Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι εφαρμογές των μεθόδων των φυσικών επιστημών για τη μελέτη και ανάλυση αρχαιοϋλικών και την απάντηση αρχαιολογικών ερωτημάτων που σχετίζονται με την τεχνολογία κατασκευής, την παραγωγή και τη διακίνηση αντικειμένων του υλικού πολιτισμού του παρελθόντος. Εξετάζονται αντικείμενα από πηλό, λίθο, μέταλλο και υαλώδεις ύλες. Παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία και οι φυσικές ιδιότητες των πρώτων υλών, και η εγχειρηματική αλυσίδα της επεξεργασίας τους. Συζητώνται οι βασικότερες μέθοδοι φυσικοχημικής ανάλυσης και τα αποτελέσματά τους, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης αναλύσεων αντικειμένων από διάφορες προϊστορικές και ιστορικές περιόδους. Εκτός από τις παραδόσεις στο αμφιθέατρο, το μάθημα περιλαμβάνει και επίδειξη της χρήσης αναλυτικών οργάνων στα παρακάτω εργαστήρια:
(1) στο Εργαστήριο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, με την επίβλεψη του Αναπλ. καθηγ. Ορυκτολογίας και Πετρολογίας κ. Παναγιώτη Πομώνη,
(2) στη Μονάδα Συντήρησης του Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής και
(3) στο Εργαστήριο του Τομέα Αρχαιολογίας.και Ιστορίας της Τέχνης.
η-Τάξη: ARCH 579
Γ. Παπαδάτος, Π. Πετρίδης, Ε. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Εισαγωγή στη Βιοαρχαιολογία
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων και οι βασικές αρχές και μέθοδοι της βιοαρχαιολογίας, με έμφαση στις πρακτικές μεθοδολογίες που χρησιμοποιούνται από την ανασκαφή έως και την ανάλυσή τους στο εργαστήριο. Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με έννοιες και προσεγγίσεις που αφορούν:
(α) τη μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων (π.χ. βιοπολιτισμική προσέγγιση),
(β) τις τεχνικές ανασκαφής (π.χ. αρχαιοθανατολογία) και μακροσκοπικής τους μελέτης (π.χ. προσδιορισμός φύλου, ηλικίας και βιολογικών χαρακτηριστικών, παλαιοπαθολογία),
(γ) τις μεθόδους μοριακών και μικροσκοπικών αναλύσεων (π.χ. ισοτοπικές αναλύσεις, αρχαιογενετικές αναλύσεις, παλαιοπαρασιτολογία),
και (δ) τη σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους (π.χ. μελέτη παλαιοκινητικότητας, παλαιοδημογραφία).
Το μάθημα συνδυάζει θεωρητική διδασκαλία και μελέτη παραδειγμάτων από ανασκαφικά σύνολα με στόχο την ενίσχυση της κατανόησης της αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογικών και πολιτισμικών παραγόντων στη μελέτη των ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων.
η-Τάξη: ARCH 1207
Κ. Ζηκίδη, 3 ώρες

Εικαστικές Τέχνες στην Ευρώπη, 1900-1945
Το μάθημα εστιάζει στις κυριότερες τάσεις στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική στην Ευρώπη από τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα έως το τέλος του Β΄ ΠΠ. Καλλιτεχνικά κινήματα και τάσεις, όπως ο Φωβισμός, ο Εξπρεσιονισμός, ο Κυβισμός, ο Φουτουρισμός, η Ρωσική Πρωτοπορία, η Αφαίρεση, το Νταντά, η Mεταφυσική Zωγραφική, ο Σουρεαλισμός, η Νέα Αντικειμενικότητα και άλλοι ρεαλισμοί του Μεσοπολέμου, η Σχολή του Bauhaus αλλά και ο αρχιτεκτονικός μοντερνισμός εξετάζονται στο κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και διανοητικό περιβάλλον της εποχής και στο πλαίσιο των εξελίξεων στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα. Μας απασχολούν οι μορφολογικοί πειραματισμοί και οι καλλιτεχνικές πρακτικές, η θεματολογία, τα προτάγματα καθώς και η ποικολομορφία, η πολυπλοκότητα και οι αντιφάσεις των ιστορικών πρωτοποριών της μοντέρνας τέχνης, τα εγχειρήματα επαναπροσδιορισμού της έννοιας του έργου τέχνης και η συγκρότηση της ταυτότητας του πρωτοποριακού καλλιτέχνη. Σχολιάζουμε, ακόμη, σημαίνουσες εκθέσεις και άλλους καλλιτεχνικούς θεσμούς της περιόδου και τον ιστορικό τους ρόλο.
η-Τάξη: ARCH 1089
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Α. Αρχαία Ναοδομία 8ος - 1ος αι. π.Χ.
Το μάθημα πραγματεύεται την μελέτη των αρχαίων ελληνικών ναών από τον 8ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ. με έμφαση στην αρχαϊκή, κλασική και υστεροκλασική περίοδο. Για την κατανόηση και εμβάθυνση στο αντικείμενο εξετάζονται,εισαγωγικώς, τα ευρήματα που άπτονται εξελικτικής πορείας πριν και έως την εμφάνιση του αρχιτεκτονικού τύπου του αρχαίου ελληνικού ναού. Μελετάται η ορολογία, η τυπολογία, η οικοδομική, η εμφάνιση και εξέλιξη των κύριων αρχιτεκτονικών ρυθμών, Δωρικού και Ιωνικού, καθώς του Κορινθιακού κιονοκράνου. Εξετάζονται αναλυτικά οι ελληνικοί ναοί, με έμφαση σε αντιπροσωπευτικά δείγματα και ειδικές περιπτώσεις. Προσεγγίζεται ο ναός ως λατρευτικό οικοδόμημα και ως αποτέλεσμα σύνθετου αρχιτεκτονικού προγραμματισμού, σχεδιασμού και αισθητικής σύλληψης.
η-Τάξη: ARCH 1206
Δ. Ανδρίκου, 3 ώρες
Β. Νεοελληνική Γλυπτική (19ος αι.)́
Εξετάζονται η ταυτότητα και οι πτυχές της γλυπτικής στην Ελλάδα από τα μέσα του 19ου αι. έως την περίοδο του Μεσοπολέμου, σε σχέση με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Στο πλαίσιο του μαθήματος οργανώνονται επισκέψεις/ξεναγήσεις σε συναφείς εκθέσεις και σε εργαστήρια σύγχρονων γλυπτών.
η-Τάξη: ARCH 445
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Εικόνα και λόγος στην αρχαιολογία
Η αρχαιολογία ως επιστήμη στηρίζεται τόσο στην εικόνα όσο και στη γλώσσα για να εκφράσει τα πορίσματα της έρευνας. Το μάθημα εστιάζει στη θέση και τη λειτουργία των εικόνων (αρχιτεκτονικών σχεδίων και ψηφιακών αναπαραστάσεων) στις τελικές δημοσιεύσεις ανασκαφών προϊστορικών θέσεων στο Αιγαίο. Εξετάζεται ο αριθμός και η αναλογία διαφορετικών ειδών εικόνων σε σχέση με τους ερευνητικούς στόχους της κάθε δημοσίευσης και τους αντίστοιχους τρόπους παρουσίασης, μελέτης και ερμηνείας των υλικών καταλοίπων σε αυτή. Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση των εικόνων ως σημαντικών μεθοδολογικών εργαλείων στη διάθεση του αρχαιολόγου και η άμεση σύνδεσή τους με το επιστημολογικό του/της υπόδειγμα.
η-Τάξη: ARCH 326
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Ανασκαφική Συντήρηση για Αρχαιολόγους
Το μάθημα έχει ως στόχο την ανάλυση θεμάτων σχετικών με την ανασκαφική συντήρηση, την τεχνολογία των διαφόρων υλικών κατασκευής των αντικειμένων, τη συσκευασία και μεταφορά αυτών καθώς και τις συνθήκες ασφαλούς αποθήκευσής τους. Έμφαση δίνεται στις «πρώτες βοήθειες» που απαιτούνται κατά την ανασκαφή για την ασφαλή αποκάλυψη και απόσπαση αντικειμένων κατασκευασμένων από ευαίσθητα υλικά ή με μεγάλο βαθμό φθοράς. Επίσης, αναπτύσσονται θέματα που αφορούν την προστασία των ακίνητων ευρημάτων και μνημείων, καθώς επίσης την αναγκαιότητα της ένταξης των εργασιών συντήρησης τόσο στο οργανόγραμμα όσο και στον προϋπολογισμό των ανασκαφικών εργασιών και μελετών. Συμπληρωματικά, γίνεται αναφορά σε μεθόδους ανάλυσης και αρχαιομετρίας που χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως στους τομείς της αρχαιολογίας και της συντήρησης. Στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών, οι φοιτητές έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν εθελοντικά σε πρακτικές ασκήσεις στη Μονάδα Συντήρησης του Μουσείου Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης. Αυτή η πρακτική άσκηση ενισχύει σημαντικά την εμπειρία των φοιτητών στις τεχνικές συντήρησης στο πεδίο και στο εργαστήριο, στην κριτική ανάλυση και στην έρευνα βάσει αντικειμένων σε ένα επαγγελματικό μουσειακό περιβάλλον.
η-Τάξη: ARCH 1185
Μ. Ρογκενμπούκε, 3 ώρες

Μουσειοπαιδαγωγική: το μουσείο ως χώρος μάθησης και δημιουργικότητας
Τα μουσεία, ως φορείς που συλλέγουν, επιμελούνται, ερμηνεύουν και εκθέτουν τον υλικό πολιτισμό και τη μνήμη κάθε κοινωνίας, αποτελούν συνεκτικό πεδίο συνάντησης πολλών επιστημών (αρχαιολογίας, ιστορίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, παιδαγωγικής, φιλοσοφίας, κ.ά.). Τα μουσεία ανταποκρινόμενα στην ευρεία εκπαιδευτική και κοινωνική τους αποστολή, που στοχεύει στην ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και στην ποιοτική αλλαγή της ζωής των πολιτών, αξιοποιούν σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μάθηση και την προοδευτική εκπαίδευση και υλοποιούν πληθώρα δράσεων για διαφορετικές κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες (σχολικές ομάδες, οικογένειες με παιδιά, ομάδες ενηλίκων, ομάδες με ειδικά κοινωνικά χαρακτηριστικά κ.ά.). Το μάθημα θέτει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τη θεωρία και την πράξη της μάθησης μέσω των μουσείων, συνδυάζοντας πολλές και διαφορετικές βιωματικές ασκήσεις, επισκέψεις σε μουσεία, εκπόνηση ομαδικών εργασιών με σχέδια ανάπτυξης συγκεκριμένων μουσειακών δράσεων για διαφορετικές ομάδες πολιτών, κ.ά.
η-Τάξη: ARCH 471
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Η Οργάνωση και Διοίκηση των Μυκηναϊκών Ανακτορικών Κρατών
Το μάθημα κινείται θεματικά για να δώσει τα βασικά σημεία της οργανωτικής δομής και των αρχών λειτουργίας των μυκηναϊκών ανακτορικών κρατών (περ. 1400-1200 π.Χ.). Οι πρώτες παρουσιάσεις έχουν εισαγωγικό χαρακτήρα, καθώς εστιάζουν στον ορισμό και προσδιορισμό της έννοιας του ‘ανακτόρου’, αλλά και σε βασικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την προσπέλαση των κατ’ εξοχήν φθεγγομένων πρωτογενών πηγών μας: των μαρτυριών των επιγραφών της Γραμμικής Β γραφής. Κατόπιν, προχωρούμε σε μια πανοραμική παρουσίαση της μυκηναϊκής οικονομίας με έμφαση στην εκλεκτική φύση του ενδιαφέροντος του ανακτόρου σε αυτήν, στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η διαχείριση του χώρου δράσης του ανακτορικού μηχανισμού (της γεωγραφίας της ανακτορικής ‘επικράτειας’), καθώς και στην ανάπτυξη και εδραίωση των ανακτορικών κέντρων στις επιμέρους περιοχές του μυκηναϊκού κόσμου. Οι επιμέρους διαλέξεις εστιάζουν σε ειδικούς τομείς στους οποίους επιγραφικές, αρχαιολογικές ενδείξεις ή ο συγκερασμός των δύο αυτών πηγών μπορούν να επαυξήσουν σημαντικά τη γνώση μας για το θεσμικό πλαίσιο των μυκηναϊκών ανακτόρων.
η-Τάξη: ARCH 852
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
η-τάξη: https://eclass.uoa.gr/courses/ARCH739/
Υπεύθυνος Πρακτικής Άσκησης: Β. Πετράκης

Εισαγωγή στην Αιγαιακή προϊστορία
Το μάθημα στοχεύει σε μια γενική επισκόπηση της Αιγαιακής προϊστορίας από την Παλαιολιθική μέχρι το τέλος της Χαλκοκρατίας. Κυρίως θα ασχοληθούμε με τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου (εκτός της Κρήτης, χωρίς να παραλείπονται συσχετισμοί με τις εκεί εξελίξεις) και θα εστιάσουμε στα μεγάλα ιστορικά επεισόδια της εξέλιξης των πολιτισμών. Με αφορμή τα στοιχεία του υλικού πολιτισμού, εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του τροφοσυλλεκτικού σταδίου, η μετάβαση στις παραγωγικές οικονομίες με τα συνακόλουθά τους (μόνιμη εγκατάσταση, τεχνολογικές αλλαγές) και κυρίως οι πολιτισμοί της Χαλκοκρατίας. Παρουσιάζονται ανά περίοδο η οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα, η κεραμική και οι λοιπές τέχνες με τελικό στόχο την περιγραφή της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Ξεχωριστή προσοχή θα δοθεί στο φαινόμενο της Νεολιθικοποίησης, τις μεγάλες μεταβολές που παρατηρούνται στο β΄ μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. και τις επιπτώσεις των φαινομένων του ‘εκμινωισμού’, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μυκηναϊκό πολιτισμικό μόρφωμα που κυριαρχεί στους τελευταίους αιώνες της 2ης χιλιετίας π.Χ. στις περισσότερες περιοχές του νοτίου Αιγαίου.
η-Τάξη: ARCH925
Β. Πετράκης, 3 ώρες

Μινωική Αρχαιολογία
Εισαγωγή στη Μινωική Αρχαιολογία. Ζητήματα ορολόγιας και μεθοδολογίας. Τα χρονολογικά συστήματα. Εξετάζονται συνοπτικά όλες οι περίοδοι ανάπτυξης του Μινωικού πολιτισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξέλιξη των τεχνών (κεραμεική, λιθοτεχνία, ελεφαντουργία, φαγεντιανουργία, τοιχογραφία κ.ά), από την Προανακτορική μέχρι και την Τελική Ανακτορική περίοδο.
η-Τάξη: ARCH173
Ελ. Πλάτων, 3 ώρες

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.Χ. - 1ος αι. π.Χ.)
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συνοπτική, συνολική θεώρηση της Αρχαιολογίας της περιόδου από τους Περσικούς Πολέμους μέχρι την υποταγή του τελευταίου ελληνιστικού βασιλείου, αυτού της πτολεμαϊκής Αιγύπτου, στην κυριαρχία της Ρώμης το 30 π.Χ. Έμφαση δίνεται στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική, αλλά και στην κεραμική-αγγειογραφία – ιδίως των κλασικών χρόνων -, τη ζωγραφική και τα ψηφιδωτά. Παρακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης και βασικοί δημιουργοί, μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της κάθε εποχής. Εντοπίζονται τα προβλήματα της έρευνας και οι περαιτέρω προοπτικές μελέτης. Δίνεται επίσης η δυνατότητα προαιρετικής πρακτικής άσκησης με τίτλο “Υιοθετώ ένα εκμαγείο” στο Μουσείο Εκμαγείων του Τμήματος από τον συντηρητή Μ. Ρογκενμπούκε (Ε.ΔΙ.Π.) και τον γλύπτη Λ. Αραχωβίτη (Ε.ΔΙ.Π.)
Το μάθημα υποστηρίζεται από εβδομαδιαίες προαιρετικές φροντιστηριακές ασκήσεις με θέμα την αρχαιολογική περιγραφή των αγγείων της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου, με αναφορές στην τυπολογία των αγγείων και τον τρόπο καταγραφής τους. Οι φροντιστηριακές ασκήσεις με τίτλο “Καταγραφή κεραμικής της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου” (η-Τάξη: ARCH779), διεξάγονται υπό την επίβλεψη της Δρ. Φ. Μπαλλά (Ε.ΔΙ.Π.) στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής (2ος όροφος).
η-Τάξη: ARCH 210
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Αρχαιολογία και τέχνη της Μέσης και Ύστερης Βυζαντινής περιόδου (7ος αι. – 1453)
Γενικό εποπτικό μάθημα για την αρχαιολογία και την τέχνη του Βυζαντινού κόσμου από την περίοδο των Μετασχηματισμών, στα μέσα του 7ου αιώνα, έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453. Προσφέρεται μια επισκόπηση των κυρίαρχων τάσεων στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική της περιόδου, καθώς και χαρακτηριστικών καταλοίπων του υλικού βίου. Έμφαση δίνεται στην κατανόηση των κύριων μεθοδολογικών εργαλείων προσέγγισης των έργων της βυζαντινής τέχνης και στην ένταξη των καλλιτεχνικών ρευμάτων στις ιστορικές συγκυρίες που καθόρισαν την πορεία του Βυζαντίου. Θα εξεταστεί κυρίως η αρχιτεκτονική και η ζωγραφική της περιόδου, παραδείγματα χρηστικών αντικειμένων, καθώς και στοιχεία οργάνωσης του χώρου. Το μάθημα θα ολοκληρωθεί με επισκέψεις σε μνημεία και μουσεία.
η-Τάξη: ARCH741
Α. Δρανδάκη, Γ. Πάλλης, 3 ώρες

Η Τέχνη του Μπαρόκ και του Ροκοκό.
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι να αναδείξει τις πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων της νεώτερης Ευρωπαϊκής τέχνης από τον ύστερο 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Η ανάλυση της ύλης γίνεται ακολουθώντας κυρίως την ιστορική αλληλουχία, ώστε οι φοιτητές να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στην πιο πάνω περίοδο, ενώ παράλληλες αφηγήσεις επιτρέπουν τη συγκριτική προσέγγιση της παραγωγής σημαντικών καλλιτεχνικών κέντρων της Ευρώπης. Αναλύονται εκφάνσεις της τέχνης του Baroque, όπως εκφράστηκαν στην ιταλική χερσόνησο, στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Φλάνδρα, την Ολλανδία, τα γερμανόφωνα εδάφη, την Αγγλία. Μέσα από την ανάπτυξη ποικίλων μεθοδολογικών προσεγγίσεων (φορμαλιστική ανάλυση, εικονογραφία – εικονολογία, κοινωνική ιστορία, φεμινισμός, έργα τέχνης ως αντικείμενα μνήμης και τεκμήρια του υλικού πολιτισμού) οι φοιτητές μαθαίνουν να προσεγγίζουν πολύπλευρα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής και να κατανοούν τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 891
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Μνημειακή τοπογραφία των Αθηνών
Σύντομη εισαγωγή για την ιστορία της πόλεως, την ιστορία, τη διαδρομή και τα κατάλοιπα των τειχών κατά εποχές, καθώς και πλήρης παρουσίαση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της Ακροπόλεως, της Νότιας κλιτύος, της Αρχαίας και της Ρωμαϊκής Αγοράς, του Κεραμεικού και του Ολυμπιείου. Θα εξεταστούν οι μεταβολές στην τοπογραφία και πολεοδομική ανάπτυξη της Αθήνας κατά την ύστερη αρχαιότητα, οι ανακατατά¬ξεις που επέφερε στο κτισμένο περιβάλλον της η σταδιακή κυριαρ¬χία του χριστιανισμού και ο νέος ρόλος των πόλεων στο μεσαιωνικό Βυζάντιο.
η-Τάξη: ARCH682, ARCH358.
Χ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες
Π. Πετρίδης, 3 ώρες

Α. Ελληνική μνημειακή ζωγραφική
Σκοπός του μαθήματος είναι η μελέτη της ελληνικής μνημειακής ζωγραφικής από την Αρχαϊκή περίοδο έως και τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους. Εξετάζονται τα σωζόμενα έργα από τον ελληνικό και ελληνιστικό κόσμο, καθώς και οι μεταπλάσεις κλασικών έργων από καλλιτέχνες της ρωμαϊκής περιόδου. Με βάση σύγχρονες και μεταγενέστερες γραπτές πηγές επιχειρείται η συστηματική μελέτη της τεχνικής, της θεματογραφίας, και της ιστορικής εξέλιξης της αρχαιοελληνικής μνημειακής ζωγραφικής και αναλύεται η συμβολή συγκεκριμένων καλλιτεχνών.
η-Τάξη: ARCH 561
Δ. Πλάντζος, 3 ώρες
Β. Εικονογραφία και εικαστική αφήγηση, με έμφαση στην αττική αγγειογραφία (8oς-4ος αι. π.Χ.)
Κάθε εικόνα είναι μια πράξη επικοινωνίας και αποτελεί τμήμα μίας «αλυσίδας» που συνδέει τον εικαστικό δημιουργό με τον θεατή μέσω των συμφραζομένων της θέασης και της εικονογραφίας. Στο μάθημα παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι θεωρίες για τις διάφορες τεχνικές και την εξέλιξη της εικαστικής αφήγησης, τονίζεται η σημασία του πολιτισμικού πλαισίου και του διαδραστικού χαρακτήρα της διαδικασίας τηςθέασης για τη νοηματοδότηση ενός εικαστικού έργου, αναλύονται οι έννοιες της μικρο-δομής και μακρο-δομής της οπτικής αφήγησης, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης. Προαιρετικές μικρές εργασίες με παρουσίαση στην τάξη.
η-Τάξη: ARCH 963
Ευρ. Κεφαλίδου, 3 ώρες

Ανασκαφική και επεξεργασία αρχαιολογικού υλικού – Μουσειολογία.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η εκπαίδευση των φοιτητών στην αρχαιολογική έρευνα πεδίου, με έμφαση στην ανασκαφή, και στις αρχές διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού μετά την ανασκαφή στο μουσείο. Οι κύριες έννοιες και ζητήματα που εξετάζονται είναι: αρχαιολογική μαρτυρία, αρχαιολογική θέση, στρωματογραφία, ανασκαφικές μέθοδοι, τεκμηρίωση ανασκαφικών δεδομένων. Επίσης εξετάζονται ζητήματα συντήρησης, μελέτης, συντήρησης και επεξεργασίας του αρχαιολογικού υλικού, και βασικές αρχές τεκμηρίωσης, επιμέλειας, ερμηνείας και έκθεσης αρχαιολογικών ευρημάτων στο πλαίσιο μουσειακών συλλογών. Στο πλαίσιο του μαθήματος διεξάγεται:
1) πρακτική άσκηση στην πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Πλάσι Μαραθώνα
2) φροντιστηριακή άσκηση διαλογής και καταγραφής αρχαίας κεραμικής στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης
3) θεωρία και πρακτική άσκηση στη συντήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων στην ανασκαφή και το εργαστήριο
4) εκπαιδευτικές δράσεις για σχολικές ομάδες, με επιλεγμένους φοιτητές αρχαιολογίας (και του συγκεκριμένου μαθήματος) ως εμψυχωτές.
Στην πρακτική άσκηση του μαθήματος συμβάλλει το μέλος Ε.ΔΙ.Π. Δρ. Α. Σφυρόερα (αρχαιολόγος) και το μέλος Ε.ΔΙ.Π Μισέλ Ρογκενμπούκε (συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης/ΜΔΕ στις Μουσειακές Σπουδές).
η-Τάξη: ARCH 492 (σημειώσεις, παρουσιάσεις και βιβλιογραφία)
Γ. Παπαδάτος, Γ. Βαβουρανάκης, Μ. Μούλιου, Μ. Ρογκενμπούκε, 3 ώρες

Η αρχαιολογία της Κύπρου
Η Κύπρος κατέχει γεωγραφική θέση-κλειδί ανάμεσα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Η θέση αυτή αντικατοπτρίζεται και στον προϊστορικό υλικό πολιτισμό του νησιού, ο οποίος παρουσίασε κατά περιόδους έντονες συνάφειες με τους προϊστορικούς πολιτισμούς των γύρω περιοχών, αλλά πάντοτε διατήρησε την ιδιαιτερότητά του. Το σεμινάριο εξετάζει τα χαρακτηριστικά της κατοίκησης, την αγροτοκτηνοτροφική οικονομία, τις βιοτεχνικές δραστηριότητες, το εμπόριο και τις ανταλλαγές, τα ταφικά έθιμα και τις λατρευτικές πρακτικές στην Κύπρο, από τις απαρχές της Προϊστορίας έως και το τέλος της Εποχής του Χαλκού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε ζητήματα κοινωνικής οργάνωσης και ιστορικο-κοινωνικής και πολιτισμικής εξέλιξης. Απαραίτητη η γνώση Αγγλικών, επιθυμητή η γνώση Γαλλικών. Υποχρεωτική η παρακολούθηση τεσσάρων ενισχυτικών διαλέξεων επάνω στην Αρχαιολογία της Κύπρου, η εκπόνηση γραπτών εργασιών και η προφορική παρουσίασή τους. Το σεμινάριο διδάσκεται με τη συνεπικουρία του Ι. Βοσκού, μεταδιδάκτορα Προϊστορικής Αρχαιολογίας.
η-Τάξη: ARCH 294
Γ. Βαβουρανάκης, 3 ώρες

Tαφικά έθιμα στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ.
Μέσα από την εξέταση των «αθηναϊκών» ταφικών πρακτικών, όπως αυτές ανιχνεύονται στο τοπίο του θανάτου, στη θέση των νεκροταφείων, στον τρόπο ταφής, στην ταφική τυπολογία, στον τρόπο κτέρισης, στα είδη των κτερισμάτων, στη σήμανση των τάφων καθώς και στα κατάλοιπα των τελετουργικών επιτελέσεων, και λαμβάνοντας υπόψη τις ρυθμιστικές παραμέτρους που διέπουν το αθηναϊκό ταφικό τελετουργικό, και τον αντίκτυπο των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της περιόδου (π.χ. Περσικά, πελοποννησιακός πόλεμος, λοιμός, κ.ά.) επιδιώκεται η μελέτη της διαχείρισης της ανθρώπινης απώλειας στην Αθήνα και στην επικράτειά της κατά τον 5ο αι. π.Χ.
η-Tάξη: ARCH 1065
Ν. Δημάκης, 3 ώρες

Μινωική Κεραμική: Τυπολογική εξέλιξη και διακοσμητικοί ρυθμοί.
Εισαγωγή: η σημασία της κεραμεικής στη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών. Οι τεχνολογικές παράμετροι. Συζήτηση για τη χρήση των διαφόρων κεραμεικών τύπων. Τα χρονολογικά συστήματα για τη μελέτη της Κρήτης της Εποχής του Χαλκού. Προσδιορισμός των κυριότερων ζητημάτων που σχετίζονται με τη χρονολόγηση των ποικίλων κεραμεικών συνόλων. Τα βασικά στάδια εξέλιξης της μινωικής κεραμεικής. Τεχνικές, τυπολογία, διακοσμητικοί ρυθμοί, ανά περίοδο: Προανακτορική περίοδος. Παλαιοανακτορική περίοδος. Νεοανακτορική περίοδος. Μετανακτορική περίοδος. Συμπεράσματα. Το μάθημα υποστηρίζεται από εβδομαδιαίο φροντιστήριο, υπό την επίβλεψη της Δρ. Α. Σφυρόερα (Ε.ΔΙ.Π.), με θέμα την ορολογία της κεραμεικής.
η-Τάξη: ARCH 356
Ελ. Πλάτων, 3 ώρες

Στοιχεία αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής
H oνοµατολογία, τα συστατικά, η καταγωγή και η εξέλιξη των ρυθµών. Εµβάθυνση στην τεχνολογία, τις αναλογίες, τις τοιχοδοµίες, τα κυµάτια και την αισθητική. Η χωροθεσία των ελληνικών ιερών, των αγορών και άλλων συγκροτηµάτων. Εξετάζονται κτήρια ειδικής χρήσης όπως πρόπυλα, θόλοι, γυµνάσια, πρυτανεία και στοές.
η-Τάξη: ARCH 617
Χρ. Κανελλόπουλος, 3 ώρες

Συστήματα και δίκτυα σε κρίση: Διαδικασίες κατάρρευσης και ανασυγκρότησης στην Εγγύς Ανατολή και την Κύπρο κατά την Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου
Το σεμινάριο εξετάζει τα φαινόμενα της κατάρρευσης και ανασυγκρότησης συστημάτων και δικτύων κατά την Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (περ. 3000–600 π.Χ.). Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην κριτική αξιολόγηση της Θεωρίας των Δικτύων και της Θεωρίας της Συστημικής Κατάρρευσης μέσα από το πρίσμα των διαθέσιμων κειμενικών και αρχαιολογικών δεδομένων. Θα μελετηθούν διάφορες περιπτώσεις κατάρρευσης και ανασυγκρότησης στην Ανατολία, Μεσοποταμία, Αίγυπτο, Συροπαλαιστίνη και Κύπρο, εστιάζοντας σε μία σειρά από περιόδους κρίσης της 3ης, 2ης και πρώιμης 1ης χιλιετίας π.Χ.
η-Τάξη: ARCH 1173
K. Kοπανιάς, 3 ώρες

Τιμητικά μνημεία και αγάλματα στους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους
Αντικείμενο του σεμιναρίου είναι η μελέτη της χρήσης γλυπτών έργων σε τιμητικά μνημεία της περιόδου από τον ύστερο 4ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου. Θα διερευνηθούν η μορφή και η εικονογραφία των τιμητικών αγαλμάτων, αλλά και τα μηνύματα που οι παραγγελιοδότες – ποιοι ήταν αυτοί; - και οι καλλιτέχνες ήθελαν να μεταδώσουν μέσω αυτών. Έμφαση θα δοθεί στην αντιπαραβολή των ελληνικών, ‘ανατολικών’ και ρωμαϊκών παραδόσεων και πρακτικών κατά την πρώτη αυτή περίοδο ‘παγκοσμιοποίησης’.
η-Τάξη: ARCH 704
Στ. Κατάκης, 3 ώρες

Eισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Eπιγραφική
Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών/-τριών με τις μεθόδους προσέγγισης και μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιγραφών. Eξετάζονται βασικές κατηγορίες ελληνικών επιγραφών δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως ψηφίσματα, νόμοι, διατάγματα, τιμητικές, αναθηματικές και επιτύμβιες επιγραφές. Eπιδιώκεται ο συσχετισμός των επιγραφικών πηγών με φιλολογικές μαρτυρίες και ιστορικά γεγονότα, καθώς επίσης με ζητήματα τοπογραφίας και προσωπογραφίας. Στο πλαίσιο του μαθήματος προβλέπονται επισκέψεις στο Eπιγραφικό Mουσείο και στην Αγορά της Αθήνας.
η-Τάξη: ARCH1533
Σ. Ανεζίρη, 3 ώρες

Ιστορία της Ελληνικής Χαρακτικής, 19oς–20ός αι.
Εξετάζονται η διδασκαλία του μαθήματος της χαρακτικής στο Βασιλικό Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οι καθηγητές και οι μαθητές. Μελετώνται χαράκτες και καλλιτέχνες που επιδόθηκαν στη χαρακτική, γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον βιοτέχνη και στον καλλιτέχνη χαράκτη, αναλύονται χαρακτικά έργα και προβάλλονται συμμετοχές τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, μνημονεύεται ο εφαρμοσμένος ρόλος της χαρακτικής, αναδεικνύεται η σύνδεσή της με την τυπογραφία κατά τον 19ο αιώνα, ερευνώνται η απήχηση των θεμάτων της στις κοινωνικές τάξεις και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Περιλαμβάνονται υποχρεωτικές επισκέψεις σε σχετικές εκθέσεις μουσείων, πινακοθηκών και αιθουσών τέχνης, καθώς και σε εργαστήρια σύγχρονων Ελλήνων χαρακτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Εισαγωγή στην Επιστήμη της Ιστορίας της Τέχνης
Επιδίωξη του μαθήματος αυτού είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν την ταυτότητα, το αντικείμενο και τη σημασία της επιστήμης της Ιστορίας της Τέχνης. Παρουσιάζονται βασικές προσεγγίσεις των έργων τέχνης, προσδιορίζεται η λειτουργία τους και αναλύονται κύριοι όροι. Επιπλέον επιχειρείται μια συνοπτική ιστορία των εξελίξεων στο επιστημονικό πεδίο της Ιστορίας της Τέχνης σε συνάρτηση με τη διδασκαλία του διακριτού αυτού γνωστικού πεδίου στον πανεπιστημιακό χώρο. Στόχος είναι να αναδειχθούν οι ιστορικές (και ιστοριογραφικές) συνιστώσες των κυρίαρχων καλλιτεχνικών τάσεων, από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του αιώνα που πέρασε. Μέσα από διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις (βιογραφία, φορμαλιστική προσέγγιση, εικονογραφική – εικονολογική ανάλυση, κοινωνική ιστορία της τέχνης, ειδημοσύνη, φεμινιστική και ψυχαναλυτική ανάγνωση), επιδιώκεται η κατανόηση αντιπροσωπευτικών έργων ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη τη λειτουργία και το ρόλο τους εντός του ευρύτερου κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους.
η-Τάξη: ARCH 893
Ι. Ασημακοπούλου, 3 ώρες

Ιστορία της Ελληνικής Χαρακτικής, 19ος - 20ός αι.
Εξετάζονται η διδασκαλία του μαθήματος της χαρακτικής στο Βασιλικό Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οι καθηγητές και οι μαθητές. Μελετώνται χαράκτες και καλλιτέχνες που επιδόθηκαν στη χαρακτική, γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον βιοτέχνη και στον καλλιτέχνη χαράκτη, αναλύονται χαρακτικά έργα και προβάλλονται συμμετοχές τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, μνημονεύεται ο εφαρμοσμένος ρόλος της χαρακτικής, αναδεικνύεται η σύνδεσή της με την τυπογραφία κατά τον 19ο αιώνα, ερευνώνται η απήχηση των θεμάτων της στις κοινωνικές τάξεις και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Περιλαμβάνονται υποχρεωτικές επισκέψεις σε σχετικές εκθέσεις μουσείων, πινακοθηκών και αιθουσών τέχνης, καθώς και σε εργαστήρια σύγχρονων Ελλήνων χαρακτών. Εργασίες προαιρετικές.
η-Τάξη: ARCH 422
Δ. Παυλόπουλος, 3 ώρες

Η Τέχνη της Μεταπολεμικής Εποχής: από τη Μοντέρνα στη Σύγχρονη Τέχνη
Το μάθημα εξετάζει σημαίνοντα ρεύματα και τάσεις που χαρακτήρισαν τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή από τη λήξη του Β΄ΠΠ έως τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Τάσεις της αφαίρεσης, νέες παραστατικές κατευθύνσεις, εκδοχές της ποπ αρτ, η μινιμαλιστική και η εννοιολογική τέχνη, η τέχνη της «θεσμικής κριτικής», νέα υβριδικά καλλιτεχνικά είδη (περιβάλλοντα, εγκαταστάσεις, περφόρμανς, χάπενινγκ) εξετάζονται στο ιστορικό περιβάλλον της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, του Ψυχρού Πολέμου, των φοιτητικών κινητοποιήσεων, του φεμινιστικού και του οικολογικού κινήματος κλπ. Σχολιάζουμε τη θέση του «κλασικού μοντερνισμού» στα τεχνοϊστορικά αφηγήματα της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου και διερευνούμε τα σημεία τομής/μετάβασης από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη, τις μεταξύ τους συνέχειες και ρήξεις, προσεγγίζοντας τη σύγχρονη τέχνη ως ιστορικό φαινόμενο. Παρακολουθούμε τον θεωρητικό λόγο που αναπτύχθηκε παράλληλα με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής και τον ρόλο του στην πρόσληψή τους, ενώ προσεγγίζουμε το θεσμικό πλαίσιο των τεχνών ως κρίσιμο παράγοντα διαμόρφωσης και κατανόησης της καλλιτεχνικής παραγωγής της περιόδου.
η-Τάξη: ARCH 1093
Ε. Αλεξάκη, 3 ώρες

Μουσειοπαιδαγωγική: το μουσείο ως χώρος μάθησης και δημιουργικότητας
Τα μουσεία, ως φορείς που συλλέγουν, επιμελούνται, ερμηνεύουν και εκθέτουν τον υλικό πολιτισμό και τη μνήμη κάθε κοινωνίας, αποτελούν συνεκτικό πεδίο συνάντησης πολλών επιστημών (αρχαιολογίας, ιστορίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, παιδαγωγικής, φιλοσοφίας, κ.ά.). Παράλληλα, ο τρισδιάστατος κόσμος των αντικειμένων τους, με τους χωρικούς όσο και νοηματικούς συσχετισμούς που δημιουργούν, αποτελεί ιδανικό πεδίο προσωπικής αναζήτησης και εξέλιξης για κάθε άτομο ή ομάδα με στόχο την αποτελεσματική εξατομικευμένη μάθηση, την απόκτηση νέων γνώσεων, δεξιοτήτων και εμπειριών, την παραγωγή νοήματος, τη διαμόρφωση πολιτισμικών αξιών, τη ψυχαγωγία, την ανάπτυξη της έρευνας και της δημιουργικής έκφρασης. Τα τελευταία χρόνια, τα μουσεία ανταποκρινόμενα στην ευρεία εκπαιδευτική και κοινωνική τους αποστολή, που στοχεύει στην ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και στην ποιοτική αλλαγή της ζωής των πολιτών, αξιοποιούν σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μάθηση και την προοδευτική εκπαίδευση και υλοποιούν πληθώρα δράσεων για διαφορετικές ομάδες στόχευσης (με κυρίαρχη τα παιδιά και τις σχολικές ομάδες). Έχουν, δε, εμπράκτως αποδείξει, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ότι αποτελούν βασικούς συν-εταίρους της επίσημης και τυπικής εκπαίδευσης για την παραγωγή εναλλακτικών εκπαιδευτικών εφαρμογών και εμπειριών με αφετηρία (αλλά όχι και «τερματικό σταθμό») τη θεματολογία που προσφέρουν τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της α’βάθμιας και β’βάθμιας εκπαίδευσης. Το μάθημα της μουσειοπαιδαγωγικής θέτει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με τη θεωρία και την πράξη της μουσειακής εκπαίδευσης, η οποία εντάσσεται στα ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα της μουσειολογίας και της παιδαγωγικής.
η-Τάξη: ARCH 471
Μ. Μούλιου, 3 ώρες

Πρακτική Άσκηση φοιτητών
Η Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που πραγματοποιείται μέσω προγραμμάτων ΕΚΠΑ- ΕΣΠΑ στοχεύει στην ερευνητική και επαγγελματική εξοικείωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος στους φυσικούς χώρους της μελλοντικής επαγγελματικής τους δραστηριότητας, προκειμένου να αποκτηθεί η σχετική εμπειρία και να επιτευχθεί η δημιουργία διαύλου αμφίδρομης επικοινωνίας και συνεργασίας. Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται σε φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους, σχετικούς με την Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, όπως Εφορείες Αρχαιοτήτων, Ιστορικά Αρχεία, Μουσεία, Βιβλιοθήκες, Υπηρεσίες Υπουργείων, καθώς και σε ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς. Είναι προαιρετική, αμειβόμενη, έχει διάρκεια δύο μηνών και πραγματοποιείται κατ’ έτος μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου των θερινών μηνών συμπεριλαμβανομένων. Για την διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συμβουλευθούν τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης, που είναι ανηρτημένος στην Ιστοσελίδα του Τμήματος.
Ακαδημαϊκός Επόπτης: Ν. Δημάκης συνεπικουρούμενος από τις Ευ. Κεφαλίδου, Μ. Μούλιου και τον Εμμ. Κούμα